Saudades de Portugal

In de serie “Bijzondere kerkjes van de Algarve” neem ik je vandaag mee naar het oosten. In het centrum van het vissersdorp Olhão staat de Igreja Matriz de Nossa Senhora do Rosário, een op het eerste gezicht misschien eenvoudig bouwwerk van witte pleister en baksteen. Maar als je beter kijkt is er veel te ontdekken…

De Igreja Matriz van Olhão werd gebouwd in de zeventiende eeuw, dankzij de financiële giften van de vissers in het dorp. De bouw werd gestart in 1698 en het duurde zeventien jaar voordat de kerk af was. Deze parochiekerk was het eerste stenen gebouw in Olhão, en ging open voor het publiek in het jaar 1715. De aardbeving in 1755, die niet alleen Lissabon, maar ook de Algarve trof, beschadigde de kerk zwaar. Toch werd de kerk nog dezelfde eeuw herbouwd en vandaag de dag verkeert hij in onberispelijke staat.

Aan de buitenkant zie je dat de kerk een barokke gevel heeft. In het midden vind je een schild, geflankeerd door engelen. De kerk is overwegend wit, met een donkere klokkentoren gemaakt van stenen. In deze klokkentoren vind je de inscriptie: “À custa dos homens do mar deste povo se fez este templo novo, no tempo em que só haviam umas palhotas” (Ten koste van de vissers bouwden we deze nieuwe kerk in een tijd waarin iedereen leefde in houten hutten). Bovenop de klokkentoren zie je een heks als windvaan. Bijzonder misschien op een katholieke kerk, maar in de Middeleeuwen werd geloofd dat men zo kon voorkomen dat een andere heks op de kerk zou landen. Als je deze klokkentoren beklimt heb je een prachtig uitzicht op Olhão, met de witte kubusvormige huizen.

De binnenkant van de kerk heeft een eenvoudig ontwerp, met rijk versierde altaren. Het hoofdaltaar wordt bekroond door een houten, met bladgoud bedekte boog. Het altaar zelf is met fresco’s en afbeeldingen van de patroonheilige van de kerk, Nossa Senhora do Rosário, ingericht. In de altaren aan de zijkanten zie je twee retabels met werken uit de achttiende eeuw van Jezus aan het kruis en één van zijn apostelen.

Het hoogtepunt van de kerk is de kapel die in de negentiende eeuw werd aangebouwd, de “Capela de Nosso Senhor dos Aflitos”. Aanvankelijk was deze plek een zogenaamd ossário, een plek waar botten werden bewaard, zoals we ook zagen bij het kerkje van Alcantarilha. Later werd het gebruikt als bidruimte en uiteindelijk veranderde het in een kapel. Hier kwamen destijds vrouwen bijeen om te bidden voor hun mannen die ver weg op zee, soms op stormachtige dagen, werkten in de visvangst.

Centraal staat een, door een hek afgesloten, portiek met drie bogen, van binnen geheel versierd met blauwe en witte tegels die de kruisiging van Christus weergeven. Hier branden dag en nacht kaarsen en liggen bloemenoffers. Links en rechts aan de tegelmuur vind je offers in de vorm van wassen benen, armen en hoofden – een ietwat ongewoon (en misschien lichtelijk macaber) gezicht, maar dit maakt het juist zo speciaal. De poppen en lichaamsdelen worden gebruikt om te bidden voor zwangerschap of genezing van bepaalde lichamelijke klachten.

Nieuwsgierig naar de volgende keer? Dan neem ik je mee naar een kerkje aan zee!