Met alleen maar Spanje als buurland zou je misschien denken dat de Portugezen niet veel verdedigingswerken nodig hadden. Toch zijn er tussen de vier- en vijfhonderd kastelen terug te vinden in Portugal. Ze staan uiteraard veelal langs de grens met Spanje, waarmee eeuwenlang op gespannen voet werd geleefd. Maar er zijn ook talloze kastelen in de binnenlanden te vinden, bedoeld als verdediging tegen de Moren uit Noord-Afrika of juist gebouwd door deze zelfde Moren om zich te verdedigen tegen de Portugezen. Veel van de kastelen kun je vandaag de dag bezichtigen. En dat doen wij dan ook graag!
Tijdens onze meest recente omzwervingen in de Alentejo hebben we er dan ook verscheidene bezocht. Deze in Montemor-o-Novo was er daar een van. Wat me zo aantrok in dit specifieke kasteel was vooral de wat aparte vormgeving en natuurlijk de prachtige ligging. Bij een kasteel denk je toch al snel aan een bepaald soort bouwwerk, deze was net een tikkie anders.
De overblijfselen van het kasteel staan op een dominante positie op de hoogste heuvel in de regio. Ten tijde van de christelijke herovering van het Iberisch schiereiland werd de nederzetting veroverd door Portugese troepen. Met het oog op de herbevolking en verdediging wordt er aangenomen dat de bouw van het middeleeuwse kasteel in deze zelfde periode is begonnen. Historische documenten bevestigen dat Vasco da Gama in dit kasteel de plannen voor zijn reis naar India heeft afgerond.
De driehoekige constructie, versterkt door torentjes, strekt zich uit over een heuveltop. Het kasteel omvat een oude poort naar de stad (Porta da Vila), die tijdens mogelijke tijden van aanval of revolutie kon worden afgesloten, een Casa da Guarda (wachtpost) en een Torre do Relogio (klokkentoren). Je kunt omhoog klimmen op de buitenste vestingwerken van het kasteel en rond het complex lopen voor een 360 graden uitzicht over de stad beneden en de verdere omgeving.
Gedurende de 15de eeuw onderging het kasteel verschillende renovatiewerkzaamheden. Het heeft een onregelmatig driehoekig plan. Toegang is momenteel via de zogenaamde Porta da Vila, waar je de kasteelmuren binnenwandelt. Eenmaal door deze Porta da Vila, ook wel bekend als Porta Nova of Porta de Santarém, kun je het Manuelijnse wapen van de Casa da Guarda terugvinden.
Beklim allereerst de oude klokkentoren voor een prachtig uitzicht. Je ziet in de verte het oude wapenplein liggen. Op dit wapenplein van het kasteel staat de façade van de oude Paço do Alcaide, die nu in puin ligt. En verken vervolgens op je gemak de rest van het terrein binnen de muren, er valt genoeg te ontdekken.
Er loopt, naast ons, maar een handjevol mensen binnen de kasteelmuren. We slenteren dan ook op ons gemak rond en verkennen alle drie de “hoeken” van het terrein. Het ene deel is wat meer vervallen dan het andere deel. Toch kun je je nog prima voorstellen hoe het er hier ooit heeft uitgezien. In het voorjaar is alles prachtig groen, in het najaar (toen wij er waren) wat droger en herfstiger.
De aardbeving van 1755 veroorzaakte aanzienlijke schade aan het kasteel, dat vervolgens gerestaureerd moest worden. Na ook nog weerstand te hebben geboden aan aanvallen tijdens de Franse invasies, werd het geleidelijk aan verlaten, wat de staat van de ruïne uiteindelijk versnelde. Ruïne of niet het blijft een bezoekje waard. De toegang is gratis.
Openingstijden: woensdag t/m zondag van 10.00 tot 13.00 uur en van 14.00 tot 18.00 uur.
Ook dit kasteel is een Nationaal Monument. Al waren wij er ’s ochtends op een wat bewolkte dag, zo aan het einde van de middag, tegen zonsondergang baadt het kasteel in de warme gloed van de ondergaande zon, prachtig! We komen zeker nog eens terug. En dan nemen we ook de tijd om het plaatsje zelf te bekijken.
