Wakker worden is voor mij doorgaans een strijd, maar er zijn zo een aantal dingen die me onmiddellijk vrolijk maken. De zon op mijn gezicht is een belangrijke. In Nederland voeg ik daar het koeren van een duif op mijn dak aan toe. In Portugal is het iets dat ik in Nederland nooit hoor, namelijk het rinkelen van chocalhos, oftewel koebellen. Wat een genot om dat te horen bij het ontwaken. Wakker worden met een koebel kan op allerlei plekken, maar de beste plek is de Alentejo…
In Portugal heet een koebel een chocalho. Of misschien is koebel een slechte vertaling, want het is eigenlijk een bel die door allerlei vee gedragen kan worden, ook geiten en schapen. Maar aangezien ik daar in het Nederlands geen goed woord voor ken noem ik het maar een koebel. In de uitgestrekte velden van de Alentejo vind je de grootste veestapels van Portugal en zal je het geluid van de koebellen veelvuldig horen.
De chocalhos worden al eeuwenlang met de hand gemaakt. Het centrum van deze ambacht ligt in het dorp Alcáçovas. Maar het maken van de koebel wordt met uitsterven bedreigd. In heel Portugal zijn nog slechts dertien mensen te vinden die dit werk kunnen, waarvan er negen ouder zijn dan zeventig. Bovendien maken modernere begrazingsmethodes het gebruik van koebellen minder noodzakelijk en zijn er tegenwoordig goedkopere, industriële manieren om koebellen te vervaardigen.
Uit angst voor het verliezen van dit bijzondere erfgoed, diende Portugal een verzoek in bij de Unesco. Afgelopen december accepteerde de Unesco het voorstel en werd het maken van de chocalhos toegevoegd aan de zogenaamde “List of Intangible Cultural Heritage in Need of Urgent Safeguarding“. Hieruit ontstond de mooie mini documentaire die je hieronder ziet over het maken van een chocalho.
In Alcáçovas kun je vandaag de dag een vijftal chocalheiros (koebelmakers) vinden. Kijk bijvoorbeeld eens rond op de website van Chocalhos Pardalinho. Zij maken naast koebellen voor het vee ook bellen die ter decoratie in huis worden geplaatst. In de Rua da Esperança vind je een museum ter ere van de koebel, samengesteld door een oude meester chocalheiro, João Chibeles Penetra (je kunt hier alleen binnenkijken als je van tevoren een afspraak maakt). Wil jij ook wakker worden met het geluid van een voorbijtrekkende kudde koeien? Een uitstekende plek waar dat kan is het heerlijke hotel Herdade dos Montes Bastos.
