De regio Dão is een ware oase van charmante dorpjes, prachtige bergen en imposante bossen. Deze bossen bestaan voornamelijk uit eucalyptusbomen en pijnbomen, die zoals we later bespreken, onderdeel zijn van het unieke terroir van de regio. Zoals meerdere Portugese wijngebieden is ook deze regio vernoemd naar een rivier. Dwars door de valleien, die als een soort amfitheaters naast elkaar liggen, stroomt de rivier de Dão. Naast de rivier de Dão stromen er nog een aantal belangrijke levensaders door deze regio zoals de Mondego.
De individuele valleien worden omringd door meerdere bergketens. De Serra da Nava (1016m), Serra do Buçaco (549m), Serra do Caramulo (1075m), Serra do Açor (1418m) en de hoogste van het stel, de Serra da Estrela (1993m). Deze eervolle bergen beschermen de Dão tegen invloeden van buitenaf. Als een soort Gallisch dorpje houden deze bergen het vocht van de Atlantische Oceaan en de zengend warme wind vanaf Spanje buiten de deur.
Geografisch is de Dão regio gelegen in de Beira Alta regio in het noordelijke/centrale deel van Portugal. Ten zuiden van de Douro en ten oosten van de Bairrada. Van de hele regio is slechts een klein gedeelte aangeplant met wijngaarden. Deze wijngaarden staan meestal op een hoogte van 100 tot 800 meter aangeplant. Meer dan 90% van deze wijngaarden staan aangeplant op de steenrijke terrassen. Deze terrassen bestaan voornamelijk uit verweerd graniet, door de weersomstandigheden verweert het gesteente aan de toplaag van de bodem waardoor water goed kan wegstromen en de onderste bodemstructuren erg arm zijn aan voedingsstoffen. Een ideale combinatie voor kwaliteitswijnbouw. Naast het graniet vindt men ook bodemstructuren van leisteen in de Dão. De lager gelegen wijngaarden liggen dichter bij de rivierbeddingen en bestaan uit klei en zand. Een vruchtbare bodem voor hoge opbrengsten.
De Dão kent warme tot zeer warme zomers met regenachtige winters. De regenval in deze regio schommelt tussen de 1000mm en 1500mm per jaar.
De wijngaarden liggen als een lappendeken over het landschap waarbij we in veel gevallen kleine percelen zien, omringd door bomen. De meeste wijngaardhouders bezitten ongeveer 1 hectare. Druiven op deze kleine percelen worden vaak verkocht aan de lokale coöperaties. De toetreding tot de Europese Unie in 1986 heeft in deze regio het verschil gemaakt. Voor deze toetreding waren wijngaardbezitters verplicht om hun druiven te verkopen aan de lokale coöperaties, daarnaast hebben Europese subsidies gezorgd voor enorme verbeteringen. Kleine wijnbedrijven konden door verschillende productietechnieken kwaliteitsvolle wijnen maken, geschikt voor de mondiale markt. Vroeger gingen er bijvoorbeeld veel steeltjes mee tijdens de alcoholische vergisting, de wijnen waren daardoor zeer tannineus en moesten nog jaren in de kelder liggen om enigszins drinkbaar te worden. Waarbij sommige wijnen weer al hun fruit en finesse verloren…. Zonde.
Wat zijn eigenlijk de regeltjes in de Dão regio? Allereerst, de Dão regio kreeg al in 1908 zijn herkomstbenaming. Aanvankelijk droeg de regio een andere naam en bestond deze uit 16 verschillende gebieden. In 1933 werd dit aangepast naar de 7 subregio’s zoals we deze vandaag kennen. Namelijk: Alva, Besteiros, Castendo, Serra da Estrela, Silgueiros en Terras de Azurara. Commercieel wordt er weinig waarde gehecht aan deze subregio’s en je ziet ze ook zelden op de etiketten.
In de algemene DOP van de Dão zijn, zoals overal in Portugal, een beperkt aantal druivenrassen toegestaan. Verder moet de wijnboer zich houden aan de opbrengst per hectare. Deze is, tevens zoals in veel plaatsen in Portugal, ruim! Voor witte wijnen geldt een toegestane opbrengst van 60 hectoliter per hectare en bij rode wijn is dit 70 hectoliter per hectare. De meeste wijnboeren blijven flink onder deze opbrengst. Verder kennen we nog wat additionele termen op de etiketten als Reserva, Garrafeira en zelf Nobre. Het alcoholpercentage moet voor de verschillende benamingen minimaal tussen de 11% en 12,5% liggen. Dat is meestal geen probleem gezien de overdadige zonneschijn van de regio. Verder moet je bij elke additionele term de wijn voor een bepaalde periode laten rijpen in de kelder. Dat kan in hout, maar ook in RVS of op de fles. Daarnaast worden de wijnen ook organoleptische geproefd of ze de bepaalde classificatie waardig zijn.
Qua toegestane druivenrassen zijn er aardig wat mogelijkheden. Voornamelijk bestaande uit inheemse druivenrassen. Qua rood is dit natuurlijk de Touriga Nacional, deze ‘’beste’’ Portugese blauwe druif is afkomstig uit deze regio, zie eerder blog. Daarnaast zijn Trincadeira, Aragonez en Jaen veel voorkomende druivenrassen. De Jaen die overigens in Spanje de naam Mencia draagt.
Qua wit is het ook een potpourri aan lokale rasjes waarbij dé Encruzado de hoofdrol speelt. Deze fantastische witte druif kwam halverwege de tweede helft van de vorige eeuw ten tonele. Wijnen van deze druif zijn een feest van frisse zuren, rijpe geel fruit, bloemen en kruiden. Ook houtrijping is een ideale kompaan voor deze wijnen met Encruzado. Daarnaast zijn we in de blend veel Bical, Cerceal-Branco en Malvasia-Fina.
De verhouding tussen rode en witte wijnen ligt in deze regio ongeveer op 80% rood en 20% wit.
Wat heeft de Dão regio ons eigenlijk te bieden qua wijn?
Zoals de meeste wijnregio’s in Portugal een zeer goede prijs kwaliteit verhouding! Wijnen die net dat beetje extra hebben met verfijnde kruiden en finesse. Wijnen uit deze regio zijn afkomstig uit een fantastisch terroir. De meeste wijngaarden bestaan uit oude stokken met een arme bodem en uitstekende klimatologische omstandigheden. Bevlogen wijnmakers die gebruik maken van de échte autochtone druivenrassen – zelden kom je hier, in tegenstelling tot sommige andere wijngebieden in Portugal – Franse druivenrassen tegen. Dit in combinatie met de natuur en cultuur eromheen. De bosrijke omgeving doet hier ook een duit in het zakje. In de Languedoc in Zuid Frankrijk zijn het de kruiden als tijm, rozemarijn en lavendel die zorgen voor een specifieke smaak van de wijnen. Hier hebben ze er zelfs een naam voor bedacht: garrigue.
In de Dão zouden we ook zo’n naam moeten bedenken. Hier zijn het namelijk de verschillende bomen die zorgen voor een bepaalde herkenbare smaaksensatie. De bladeren van de vele, voornamelijk eucalyptus en pijnbomen, om de wijngaarden geven een bepaalde smaak aan de wijnen, sommige wijnhuizen ploegen zelfs het blad door de bodem heen om deze smaak te intensiveren. Ik stel voor om dit smaakfenomeen ook een eigen naam te geven. Wellicht Dão-igue?…
Dit was hem weer. Een stukje over de Dão. Mocht je verschillende wijnen uit de Dão regio willen proeven. Aankomende 31 oktober geven wij in Woerden de WijnHALL. Uit de Dão regio is het wijnbedrijf Boas Quintas aanwezig. Daarnaast zijn er ook nog Portugese wijnen te proeven uit Setúbal, Alentejo en de Douro. In totaal meer dan 100 open wijnen. Meer informatie vind je op de website!
Remmer is eigenaar van het Woerdens Wijnhuis en werkzaam geweest in de Portugese wijnwereld. Verder verzorgt hij wijnproeverijen, cursussen en wijnevenementen als de WIJNHall.
Weer zo’n bijzonder informatieve bijdrage van Remmer. Ik krijg gewoon trek in een lekker glas wijn 🍷.