Saudades de Portugal

Lieve mensen wat is het jaar omgevlogen. Het lijkt nog gisteren dat ik met mijn avontuur, het schrijven op dit blog, begon. Nu bijna een jaar verder en we zijn het einde van 2021 aan het bereiken. Wat een jaar, wat een jaar…….

Het is niet mijn bedoeling om een overzicht van dit ‘aparte jaar op zijn minst’ te schrijven, want ieder heeft die op zijn of haar eigen manier ervaren met downs en hopelijk ook wel ups. Het is ook niet mijn bedoeling om hier een spiritueel verhaal over te gaan schrijven, want ieder heeft ook daar zijn eigen ideeën, overtuigingen en geloof over.

Toch wil ik dit jaar niet zomaar ongemerkt en ‘on-verteld’ voorbij laten gaan. Ik zal beginnen met mijn eigen observatie over hoe het Corona-beleid werd gevoerd in Portugal en in Nederland. En een ding wat mij opviel was dat het aantal gevaccineerden in Portugal heel erg hoog was/is. Ik heb geen mening over wel of niet vaccineren iedereen heeft daar zijn eigen overwegingen in. Maar dit viel mij gewoon op. En ik dacht bij mijzelf: ‘hoe komt dat nou toch’?

Het Portugese volk blijkt erg volgzaam en/of ‘gehoorzaam’ aan wat de overheid zegt/dicteert. Het Nederlandse volk is wat vrijdenkender of ruimdenkender zo je wilt. Hier kun je al heel goed het verschil zien tussen de twee volkeren. Nogmaals ik ga niet over wie wel of geen gelijk heeft, of goed of fout, of welk oordeel ook. Het valt mij alleen maar op. Vanuit die observatie schrijf ik.

Dus terwijl ik dit zo aan het bedenken was, kwam er een gedachte bij mij op: ‘je kan de mens uit de dictatuur halen maar niet de dictatuur uit de mens’. Want het Portugese volk is nog niet zo lang geleden uit de dictatuur gekomen (april 1974). Er zijn nog niet genoeg generaties geweest die free minded/ruimdenkender zijn geweest zoals wel in Nederland. Mogelijk heeft de hippie-beweging voor verruiming van denken gezorgd, verzet en weerstand tegen het ‘establishment’. Deze beweging is actief geweest in Nederland al vanaf de opkomst ervan. Portugal zat in een dictatuur, dus daar kon geen hippie-beweging van de grond komen. Pas na de anjerrevolutie maakte Portugal een grote inhaalslag in ‘hippie-beweging’.

Bovengenoemde gedachte is voor mij een mogelijkheid waarom Portugal de hoogste vaccinatiegraad behaalde in Europa. Toen ik dit jaar zelf in Portugal was, hoorde ik geen enkel ‘tegen geluid’. Iedereen, alle neuzen stonden dezelfde kant op: ‘wij gaan voor de vaccinatie’. Dus ik heb het niet alleen maar van gelezen artikelen of erover gepraat. Ik heb het ook zelf ervaren. Wat bijzonder toch, twee volkeren het Portugese en het Nederlandse, en anders denkend.

Wat ook anders is, is de kerstsfeer. In ieder geval zoals ik het heb ervaren. In Portugal zijn andere gebruiken. Er bestaat geen tweede kerstdag dus ‘eerlijk delen met de schoonfamilie’ is er niet bij. In Nederland is voor de goede verstandhouding tussen de families de tweede kerstdag uitgevonden (zeg ik glimlachend), dag 1 is kerstviering bij familie 1, dag 2 is bij familie 2. In Portugal gaat het misschien om het jaar bij de ene familie, om het jaar bij de andere? Of kerstavond bij de ene en kerstdag bij de andere?

In Portugal is de kerstavond (24ste) heel belangrijk. Dan eet men vrij standaard ‘bacalhau com batatas e couve’ (bacalhau met aardappelen en kool/groente), maar inmiddels worden ook andere gerechten gegeten. Eigenlijk is het een oud traditioneel gerecht dat vroeger op het platteland werd genuttigd. Geen wonder ook, want daar heerste veel armoede en dit was een ‘goden maal’. Ikzelf heb het een paar kerstjaren gedaan, maar ben er vanaf gestapt. Ik eet graag iets wat ik lekker vind wanneer ik het wil, niet opgelegd door traditie, hoe mooi die ook is.

Dan is er de traditie van de cadeautjes onder de kerstboom. De ene familie pakt om middernacht de cadeautjes uit, de andere familie pakt alles op kerstochtend uit. Vaak gaat men op kerstnacht naar de kerst-mis in de kerk en dan bij thuiskomst worden de cadeautjes uitgepakt. Maar dit is niet meer standaard, veel families geven er hun eigen invulling aan. Ik noem hier familie maar het kan ook combi zijn van familie en vrienden.

Dan is er de traditie van de kerstperiode tot en met 6 januari (drie Koningen feestdag) de Bolo Rei vertaald koningskoek/cake. Een beetje een taaie droge kruising tussen koek en cake met vruchten, een bedeltje en een tuinboon erin verstopt. Wie het stuk cake at waar de fava (tuinboon) in zat, was het haasje die moest voor het volgend jaar de Bolo Rei betalen. Wie het bedeltje kreeg, wachtte hem/haar een gelukkig jaar. Eigenlijk is dit een variant op de fortune cookie alleen op een andere manier. Tegenwoordig mag er vanuit veiligheidsoverwegingen geen bedeltje meer inzitten want het kwam wel eens voor het bedeltje niet voor iedereen geluk inhield. Men kon zich erin verslikken, maar ja dat kan ook met de tuinboon, denk ik…

Kerst in Portugal heeft dezelfde (feestelijke) geladenheid als bij ons hier een met uitsterven bedreigd kinderfeest: Sinterklaas. Er is spanning in de lucht te voelen. Drukte, kinderen zijn zenuwachtig, iedereen is beetje ‘jumpy’ om alle cadeautjes ingekocht en gedichtjes op tijd af te hebben.

Toen wij, mijn moeder en broer, in Nederland aankwamen, wisten wij niets van de tradities van ons nieuwe thuisland. We werden de eerste tijd opgevangen door een katholieke stichting en gehuisvest op de bovenste verdieping van een prachtig herenhuis (hoe moest ik toen weten dat het een mooie buurt was?) uitkijkend over het Vondelpark. Daar zag ik voor het eerst sneeuw en voelde de ijskou!!! Maar ook nog iets anders, op een dag werd er keihard op de deur gebonkt, we schrokken ons een hoedje zo hard werd er geklopt. Moesten we wel gaan kijken? Er werd geklopt en nog een keer geklopt dus besloten we maar de deur open te doen. Wat vreemd er was niemand te zien, wel lag er een zak vol met cadeautjes naar later bleek. Dit was mijn eerste ervaring met Sinterklaas. In mijn thuis-gezin vierden we dat niet, want Portugezen kennen geen Sinterklaas. Toen mijn kinderen geboren waren, zijn we wel Sinterklaas gaan vieren, want wij vonden dat dit bij de Nederlandse traditie hoorde. Tot hun bijna 12de hebben we het gevierd. Ook al wisten ze al lang dat de goed heilig man niet bestond, hij niet maar de cadeautjes wel!

Lieve mensen heb het goed, geniet, wees lief en heb aandacht voor elkaar, niet alleen tijdens de kerstperiode maar maak er iedere dag een kerstdag van.

FELIZ NATAL E PROSPERO ANO NOVO /FIJNE KERST EN GELUKKIG NIEUWJAAR

Um beijo e um abraço,

x.Edite

De in Portugal geboren Edite dos Santos, woont sinds haar derde jaar in Nederland. Ze werkt hier als voetreflexologe en natuurgeneeskundige. Ze gelooft in een holistische aanpak van klachten en in evenwicht tussen body, mind and soul. Verhalen vertellen en verhalen schrijven doet ze graag. Haar motto is: mooie woorden zijn er om gedeeld te worden.