Saudades de Portugal

Buitenaardse wezens aangespoeld op het strand?! Wees gerust, het zijn maar ‘gewoon’ zeepokken. Eendenmosselen om precies te zijn. Het woord eendenmossel hoor je in Nederland niet veel, maar in Portugal kun je eenvoudig tegen percebes aanlopen. Op de vismarkt bijvoorbeeld, of een menukaart. Ondanks de naam is er geen verwantschap met mosselen of andere weekdieren. De eendenmossel is verwant aan de zeepok en aan het parasitaire krabbezakje.

Eendenmosselen worden in Portugal niet gekweekt, maar door lokale vissers geoogst aan de oceaankust. Dit is een relatief gevaarlijk proces, door de plekken waar de zeepokken groeien: op grote, gladde keien en rotsen die uitsteken in de oceaan, voortdurend geteisterd door de golven. Vissers klimmen van scherpe rotsen naar beneden met behulp van een touw, om de knapperige beestjes weg te beitelen op het ritme van de golven. Of ze duiken simpelweg van de rots af naar beneden en bidden dat ze niet tegen de rotsen slaan. De eendenmossel is alleen tussen december en september te oogsten. De beste plek om dat te doen is voor de kust van Sagres en Peniche. Hier vind je grote golven omdat er meer plankton is en die plankton geeft ze een betere smaak. In de winter komen de beste percebes uit ondiep water. In de zomer zijn juist degene gevangen in diepere wateren beter.

Percebes zijn niet goedkoop. Je betaalt vanaf 20 euro tot wel 125 euro per kilo. Het is dan ook een lucratieve business om te ze oogsten. Als je echter niet de juiste vergunning hebt is dit illegaal.

Je hebt misschien wel eens gehoord dat bepaalde zeepokken de langste penissen van het dierenrijk hebben? Eendenmosselen daarentegen, zijn al vlezige stengels, zodat hun penissen meestal iets korter zijn: “slechts” twee derde van hun werkelijke lichaamslengte. Zelfs als ze een partner niet kunnen bereiken, hebben de eendenmosselen een truc die niemand had verwacht bij schaaldieren. Ze kunnen evenals koraal en veel weekdieren terugvallen op het afschieten van hun kwakje. Dit betekent dat ze zaadcellen lozen in het water, waardoor ze ook de verre zeepokken te pakken kunnen krijgen. En omdat ze hermafrodiet zijn, kan eenieder zowel verzenden als ontvangen!

Ze zien er raar uit, maar ja, ze zijn écht eetbaar! In Portugal en Spanje worden ze op redelijk grote schaal geconsumeerd en is het een prijzige delicatesse. Koken is de meest gangbare bereidingswijze. Zodra je ze open breekt, door het topje naar één kant te knakken, komt er een fallisch ogende kleine roze zeepok tevoorschijn. Het doet denken aan de licht zilte smaak van oesters, maar smaakt net even anders. Door die fallische associaties worden ze onder ons ook wel aangeduid als pieletjes… Voor de avonturiers onder ons: bestel ze de volgende keer als je in Portugal bent! De lekkerste eet je in Vila do Bispo (Algarve).

Wist je dat: Charles Darwin, grondlegger van de evolutietheorie, de eerste was die eendenmosselen uitgebreid bestudeerde? Voor de publicatie van ‘de oorsprong der soorten‘ besteedde hij acht jaar (!) aan het bestuderen van deze soort.

Tip: wil je meer weten over het gevaarlijke oogsten van deze eendenmosselen? Er is een Spaanstalige documentaire over de oogst in het Spaanse Galicië te vinden op Youtube die zeker de moeite waard is!