In mijn vorige artikelen nam ik je mee in mijn herinneringen aan mijn jeugd in Portugal. In de komende artikelen zal ik daar verder mee gaan als het onderwerp zich ertoe leent, want soms zal het ook gaan over ‘gewone dingen’ uit mijn leven in Nederland. We zitten alweer bijna op de helft van het jaar en ik wil graag iedereen bedanken voor de vriendelijke en positieve reacties op mijn verhalen.
Een verhaal kan je raken of niet, je herkent er iets in of niet en dat is helemaal prima. Al reageer ik niet via de social media kanalen, weet dat ik het heel erg waardeer en jullie er dankbaar voor ben. Wil je persoonlijk bericht van mij ontvangen, geef dat alsjeblieft aan, dat heeft één lezer al gedaan en nu hebben we beginnend contact. De kracht van delen: mooie woorden zijn er om gedeeld te worden.
Vandaag gaan we het hebben over muziek, ja helaas ik kan de fado niet onbeschreven laten, net als het beroemde woord saudade. Daar is natuurlijk al veel over geschreven, toch wil ik hier beschrijven wat die twee woorden met mij gedaan hebben en nog doen. Tegelijkertijd vraag ik mij af wat zij met jou doen? Wat voel je bij de fado? Wat voel je bij het woord saudade? (niets? Is ook goed)
Saudade; een woord dat bijna niet uit te leggen valt maar dat gevoeld moet worden. Het is een kruising tussen heimwee en nostalgie, het is een ‘dwelling in the past’, het is een stuk van jezelf dat nog in dat verleden zit en daar wil blijven, het gevoel dat ‘toen’ alles beter was; het is dit alles en nog veel meer en voor ieder persoonlijk.
Fado; raakt mij. De ene fado meer dan de andere. Sommige fado zangers (m/v) raken mij meer dan anderen. Ik zou zo graag willen kunnen zingen, maar volgens mij moet je met dat talent geboren zijn. Toch heb ik wat lessen gevolgd om uit te vinden of er iets in mijn stem zit, misschien stiekem een ‘fadootje’?, maar helaas mensen het zit er niet in… Dat moest ik toch even verwerken, maar het is goed nu. In ieder geval kan ik wel meedoen met klank-zingen (klanken/toonzingen).
De bron van de fado is saudade (ja, daar is die weer). Je hebt diepe fado’s zoals ‘o Xaile de minha mae/Amalia Rodrigues’ en je hebt ook lichtere fado’s zoals ‘Uma Casa Portuguesa/Amalia Rodrigues’. Vele (oudere) fado’s worden door verschillende fado zangers gezongen in oude stijl of aangepast. Ook de fado staat niet stil en wordt doorontwikkeld door eigentijdse zangers.
Een aantal fado zangers/zangeressen die ik wil benoemen zijn, maar uiteraard zijn het er meer: Amalia Rodrigues, Carlos do Carmo, Dulce Pontes, Cristina Branco, Marisa, Carminho, Madre Deus.
Amalia heb ik nooit in het ‘echt’ gezien. Carlos do Carmo (Lisboa menina e moca), Dulce Pontes (cancao do mar), Cristina Branco en Marisa heb ik in Nederlandse concertgebouw/theaters zien optreden. Over Dulce Pontes en over Marisa wil ik iets bijzonders vertellen. Tijdens de huwelijks ceremonie van mijn vriendin in het stadhuis kwamen de bruid en bruidegom binnen op het nummer Cancao do Mar gezongen door Dulce Pontes, dit was zo’n kippenvel moment…!!!!
En over Marisa, nou maak je borst maar nat. Ik vond Marisa niets, sorry was echt zo. Zij was de eerste die opstond nadat Dulce Pontes uit de bekendheid stapte. Zij had een eigen geluid en ik wist niet wat ik ervan moest vinden. Dit was een lange tijd zo TOT ik zomaar toevallig een keer een aankondiging zag van haar optreden in Carre/Amsterdam. Er waren nog enkele kaartjes beschikbaar en het optreden zou al over 2 dagen zijn. Nogal last minute boekte ik een kaartje. Ik wilde zelf gaan uitvinden wat ik nou van haar vond. Ik kan hier een lang verhaal van maken, maar dat is niet nodig want daar ter plekke ben ik voor haar fado gevallen. En nu staat zij met stip op 1 als mijn favoriete fadista/eigentijdse zangeres. Wat een power, wat een puurheid, wat een beauty van energie, ik kan zo verder gaan. Wat daar in Carre gebeurde, haar stem heeft mij recht in mijn hart geraakt.
Carminho is een eigentijdse fadozangeres die samen met Pablo Alboran een prachtig duet (Perdona-me) heeft gezongen. Madre Deus, deze hoort er niet direct bij, maar voor mij zou de zangeres Teresa Salgueiro een geweldige eigentijdse fado zangeres zijn.
Ik mag geen links sturen in verband met muziekrechten en zo, ik zou zeggen als je ze al niet kent ga op onderzoek uit.
De moeder van de fado behoeft geen introductie, de naam is eeuwig verbonden aan de Fado: Amalia Rodrigues. Echter zij is niet degene die de fado heeft uitgevonden maar wel degene die ervoor gezorgd heeft dat de Fado internationaal bekend is geworden. Haar grote merite. Zij heeft met grote namen in die tijd opgetreden of contact gehad (Frank Sinatra, Charles Aznavour en meer). Zij zong liederen die er al waren en in haar jonge jaren gezongen werden door gewone mensen, arme mensen. Het waren volksliederen. Liederen over verdriet in alle vormen, veel liefdesverdriet, afscheid nemen, bijvoorbeeld vissersvrouwen die afscheid namen van hun mannen want die moesten weer de zee op en je wist nooit of je visserman weer terug kwam. En dan het verdriet als dat niet het geval was.
Veel fado’s zijn gestoeld op oude liederen die tijdens het werken op het veld/land en tijdens het oogsten gezongen werden. Liederen waarbij de mannen hun refreinen zongen en de vrouwen die van hun, wat tot hele mooie samenzang leidde. Maar ook ‘a desgarrada’, je zou het wat wij tegenwoordig ‘battles’ kunnen noemen. De een zingt een refrein en de andere haakt daar op in. Vroeger waren de liederen ‘nogal onschuldig’, de onschuldige liefde (‘waar ben jij mijn liefde, waar ben jij?). En veel verbloemingen, je kon niet openlijk over zoenen of kussen zingen, dat werd dan in metaforen gezongen.
Ook in deze oude liederen was daar de saudade, ‘que saudade que eu tenho dos velhos tempos’, wat een ‘heimwee/verlangen’ heb ik naar die oude tijd. Of ‘eu tenho saudades tuas’, ik heb heimwee naar jou = ik mis je. Er is niet echt een woord in het Nederlands dat het woord Saudade in zijn geheel kan weergeven, wij moeten het met gevoel-stap-hink-sprong beschrijvingen doen.
Bovenstaande is mijn ervaring in verkorte versie op (fado)muziekgebied, wat is jouw ervaring? Welke fado/lied of zanger/zangeres raakt jou?
Ate a proxima……..tot de volgende keer
x.Edite
De in Portugal geboren Edite dos Santos, woont sinds haar derde jaar in Nederland. Ze werkt hier als voetreflexologe en natuurgeneeskundige. Ze gelooft in een holistische aanpak van klachten en in evenwicht tussen body, mind and soul. Verhalen vertellen en verhalen schrijven doet ze graag. Haar motto is: mooie woorden zijn er om gedeeld te worden.
