Soms loop ik een beetje achter de feiten aan… Waarschijnlijk was het leuker geweest om een stukje Portugese geschiedenis uit de doeken te doen tijdens de Maand van de Geschiedenis (oktober dus), maar laten we zeggen dat deze maand mij juist geïnspireerd heeft om weer eens de Portugese geschiedenis in te duiken. En waar beter te beginnen dan bij het begin? Oftewel, het ontstaan van Portugal.
Natuurlijk gebeurde er van alles op het Iberisch Schiereiland, voordat daar de landen Spanje en Portugal ontstonden. Neanderthalers, Vandalen, Romeinen en Kelten leefden er bijvoorbeeld. Portugal als land kreeg pas vorm in de twaalfde eeuw. Ik zeg ‘pas’, maar naar Europese begrippen was dit een vroeg ontstaan van een land zoals we dat ook nu kennen (Duitsland ontstond bijvoorbeeld in 1867 en Italië in 1861). Het begon voor Portugal allemaal met Dom Afonso Henrique, een strijdlustig edelman.
In 711 na Christus waren de Moren uit Noord-Afrika naar het Iberisch Schiereiland gekomen. Niet lang daarna begon de eeuwenlange strijd van de christenen om hen weer te verdrijven. In de elfde eeuw was het Alfons VI van Castilië en León die de zogenaamde Reconquista leidde. Hij kreeg hulp van allerlei ridders uit andere katholieke landen, waaronder de Conde Henrique de Borgonha, een Frans edelman. Deze ridder was zo succesvol dat Alfons VI hem beloonde met een nieuwe titel, de Graaf van Portucal. Dit betekende dat Henrique de leiding kreeg over een gebied rond de Douro, in het tegenwoordige noorden van Portugal. Ook mocht Henrique trouwen met de bastaarddochter van Alfons VI, Dona Teresa de León.
Henrique en Teresa kregen rond 1109 een zoon, die ze de naam Afonso gaven. Toen deze jongen slechts vijf jaar oud was overleed zijn vader Henrique. Dit betekende dat het bestuur van Portucal overging naar Dona Teresa, die een nieuwe relatie begon met de edelman Fernando Peres de Trava uit Galicië. Deze had de hoop zijn eigen Galicië samen te voegen met Portucal en Teresa sloot zich aan bij dit doel. Haar zoon Afonso dacht er echter heel anders over en wilde de onafhankelijkheid van Portucal behouden.
Zo kwamen moeder en zoon uiteindelijk tegenover elkaar te staan, waarbij ze legers vormden, die tegen elkaar streden bij de Slag van São Mamede op 24 juni 1128. Op dit slagveld, dichtbij Guimarães, was het de jonge Afonso die won en samen met zijn bondgenoten het bestuur van Portucal overnam. Hiermee keerde de rust niet terug, want de koning van Castilië en León vond dat Portucal onder zijn koninkrijk viel, dus ook tegen hem moest gestreden worden. En dan waren er ook nog de Moren in het zuiden, die Afonso eveneens wilde verslaan.
In 1139 boekt Afonso een belangrijke overwinning op de Moren tijdens de Batalha de Ourique. Daarna roept hij zichzelf uit tot Koning van Portugal. Een aantal jaren later, op 5 oktober 1143, erkent Alfons VII van Castilië en León de onafhankelijkheid van het koninkrijk Portucal en daarmee Afonso als koning (Verdrag van Zamora). Nu heeft Afonso nog één partij voor zich te winnen en dat is de Katholieke Kerk. Het stichten van nieuwe kloosters en de felle strijd tegen de Moren geven hem uiteindelijk het vertrouwen van de Paus, die in 1179 de pauselijke bul uitvaardigt, waarmee Afonso officieel als koning van Portugal wordt erkend.
Nog veel meer jaren van oorlog volgen: herhaalde conflicten met Castilië en León plus vele gevechten met de Moren. Een hoogtepunt (als je het zo wilt noemen) was de verovering van Lissabon op de Moren in 1147, waar een beleg van zeventien weken aan vooraf ging. Kruisvaarders uit heel Europa hielpen hierbij en de gruweldaden na de inname van de burcht waren enorm.
Op 6 december 1185 overleed de eerste koning en stichter van Portugal, op de (voor die tijd) uitzonderlijke leeftijd van zesenzeventig jaar. Hij ligt begraven in de Igreja de Santa Cruz in Coimbra. Als bijnaam kreeg hij O Conquistador, oftewel de Veroveraar, wat niet verwonderlijk is na een leven vol oorlog. Toen in 2007 de Grootste Portugees Allertijden werd gekozen, veroverde Afonso Henriques de vierde plaats. Wil je je begeven op de plek waar het allemaal begon? Ga dan naar Guimarães! Hier vind je het kasteel waaruit Afonso zijn vijanden uit Castilië en León bevocht, met natuurlijk zijn standbeeld voor de deur.
2 reacties op “Het Ontstaan van Portugal”