Voor onze roadtrip door Noord-Portugal vlogen we uiteraard aan op Porto. Maar voor we de meest noordelijke regio gingen verkennen maakten we eerst nog twee stops meer naar het zuiden, in Centro de Portugal. Beide bezienswaardigheden stonden al langer op mijn wensenlijstje en waren vanuit Porto makkelijk aan te rijden. Ook qua route pasten ze prima in het schema, dus werden ze toegevoegd aan de planning. De eerste stop was voor deze Igreja Matriz de Santa Marinha de Cortegaça.
Gelegen in het dorp en de parochie van Cortegaça, in de gemeente Ovar, district Aveiro. Is het geen plaatje?! Het was een wat heiige ochtend, maar stel je eens voor dat het stralend weer is en al die prachtige blauw/witte tegeltjes in het zonnetje worden gezet! Het dorp is uitgestorven als we aan komen rijden en we parkeren makkelijk aan de zijkant van de kerk. Je kunt de kerk van alle kanten bewonderen en er helemaal omheen lopen.
De Igreja Matriz de Santa Marinha de Cortegaça werd gebouwd tussen 1910 en 1918. De huidige kerk wordt sinds 2013 beschouwd als monument van openbaar belang. De gevel, op zich al imposant vanwege zijn hoogte, wordt gekenmerkt door twee klokkentorens en is volledig bedekt met azulejos. Het driehoekig fronton in het midden wordt bekroond door drie sculpturen: Santa Marinha, patroonheilige van de tempel, in het midden met São Miguel op rechts en São Martinho aan de linkerkant.
De hele facade is bedekt met blauw/witte tegels. Deze azulejos hebben decoratieve en figuratieve motieven die heiligen en Bijbelse taferelen voorstellen. De voorstellingen op deze tegels zijn die van de heilige Petrus en de heilige Paulus, de heilige Johannes Bosco, de heilige Franciscus van Assisi, het Hart van Jezus en het Hart van Maria. Deze ‘aankleding’ van de buitenkant van de kerk maakt deel uit van een trend die zich sinds de 19de eeuw op een bijzondere manier heeft gemanifesteerd in de regio Ovar, waar de meeste gevels van gebouwen bedekt werden met tegels.
Bronnen met betrekking tot de 10de en 11de eeuw maken geen melding van deze kerk, de patroonheilige of de abt. De oudste verwijzing (op papier) naar de kerk is te vinden in een testament uit 1163, waarin Garcia Gonçalves het klooster van Grijó zijn beschermingsrecht over de kerk van Cortegaça nalaat. Om deze reden wordt aangenomen dat de kerk dateert uit het midden van de 12de eeuw. Deze oude tempel werd in 1918, het jaar waarin de huidige kerk werd ingewijd, tot op de fundamenten afgebroken. De locatie wordt gemarkeerd door het huidige kruis, in het westelijke deel.
De vroegere kerk was waarschijnlijk romaans en had vier altaren, zes broederschappen en een klokkentoren. In de 18de eeuw werd de kerk vergroot en verbouwd in barokstijl. Aan het begin van de 20ste eeuw lag de kerk echter in puin en werd besloten op dezelfde plek een nieuwe kerk te bouwen.
De huidige kerk werd gebouwd op initiatief van pater Manuel Pereira, abt van 1901 tot 1918. Het werk werd gefinancierd door overheidssubsidies, donaties van gelovigen en inkomsten uit kerkelijke eigendommen. De werken begonnen op 18 april 1910 en op 18 augustus 1918 werd hij plechtig ingewijd door de nieuwe abt. De gevel van de tempel werd vervolgens betegeld tussen 1921 tot 1923. De maker van deze azulejos is de “Fábrica Aleluia” uit Aveiro, één van Portugals belangrijkste keramiekfabrieken.
In de loop van de tijd onderging de Igreja Matriz de Santa Marinha de Cortegaça verschillende verbeteringen, voornamelijk aan de binnenkant. Onder abt Manuel Dias werd de gehele buitenkant betegeld. Binnen werden fresco’s op het plafond geschilderd met de apostelen en evangelisten en werden tegelpanelen in het koor geplaatst. In 1993 werd in het hoogkoor een pijporgel geplaatst.
De kerk onderging de nodige conservatie- en restauratiewerkzaamheden en werd op 9 mei 1993 heropend voor het publiek. De kerk wordt samen met de graven van de oude begraafplaats, naast de kerk, beschouwd als monument van openbaar belang. Deze graven werden gebouwd tussen het einde van de 19de eeuw en het begin van de 20ste eeuw. Ze worden gekenmerkt door marmeren en granieten sculpturen, smeedijzeren balustrades en uiteraard het gebruik van prachtige azulejos. Ik blijf het altijd bijzonder vinden hoe mooi en met hoeveel zorg de Portugezen de graven onderhouden en aankleden.
De Igreja Matriz de Santa Marinha de Cortegaça is een belangrijk monument, niet alleen vanwege de religieuze architectuur, maar ook vanwege de band met de lokale gemeenschap. Het is en blijft een referentiepunt voor de inwoners van de parochie die er hun belangrijkste momenten vieren.
Ik had de kerk ook graag even van binnen bekeken, maar hij is maar beperkt geopend. Namelijk alleen op feestdagen: op zaterdag om 15.30 uur en zondag om 10.30 uur.
* R. Padre Manuel Pereira 324, 3885-321 Cortegaça
