Dit december artikel kan natuurlijk maar over één onderwerp gaan: de feestdagen! Ieder land heeft zo’n zijn eigen tradities voor deze dagen en zo ook Portugal. De meeste Portugezen beginnen met het opzetten van de boom rond eind november en voor veel mensen geldt, hoe kleurrijker hoe beter. Flikkerende regenboog lichtjes en rode, groene en gouden ballen, alles door elkaar. Je moet er maar van houden. In sommige huizen staat een uitgebreide kerststal, gedecoreerd met stro en lichtjes, maar bij de meeste mensen blijven de versieringen bij de kerstboom die sierlijk midden in de kamer pronkt.
Ook in de supermarkten begint de kerstperiode zo rond eind november. Het eerste pad bij de ingang wordt overladen met het mooiste speelgoed en vaak staat er midden in de supermarkt een groot eiland met alle soorten chocolade. December is echt een ramp in de winkelcentra. Overal is het een drukte van jewelste want bij de Portuguese kerst horen cadeautjes, en veel! Al zijn de mensen nog zo arm, ze doen er alles voor om hun kinderen van het nieuwste speelgoed te voorzien. Nog belangrijker dan de cadeautjes is echter de familie. Weinig Portugezen vieren deze feestdag puur alleen met hun eigen gezin of vrienden. Al woont de familie letterlijk aan de andere kant van het land, met de kerst is de hele familie compleet en bij elkaar. Vaak wordt het feest gevierd bij de persoon met het meeste ruimte in huis en iedereen neemt wat mee.
Het kerstdiner wordt gevierd op kerstnacht, waarbij de meeste families laat aan tafel gaan. De kabeljauw is een echt traditioneel kerstgerecht en de meeste supermarkten liggen dan ook volgeladen met deze gedroogde, gezouten vis. De geur is niet te missen, want de hele supermarkt ruikt er echt naar, maar na bijna 15 jaar in Portugal ben ik het al meer dan gewend. De vis kan op verschillende manieren worden bereid. De meer traditionele families koken de vis en eten de moten met gekookte kool en aardappelen. Bij de meeste kinderen is dit gerecht vaak niet echt geliefd en daarom zijn er ook families die grote ovenschalen maken met kabeljauw, kleine blokjes aardappel en room, bijvoorbeeld.
Ikzelf vier dit jaar kerst gewoon thuis in de Algarve bij mijn moeder. Mijn broertje komt speciaal over uit Nederland en heeft al aangegeven geen zin te hebben om bij mijn schoonfamilie in Setubal te zitten, al zijn we daar natuurlijk wel uitgenodigd. Afgelopen jaar was ik wel mee met Nuno en heb ik kerstnacht bij mijn schoonfamilie gevierd. Nuno´s oom heeft in Setubal een mooie ruime flat waar hij graag iedereen ontvangt. Nuno heeft voor Portugese begrippen maar een piepkleine familie van rond de 10 man, maar met alle aanhang en aangetrouwde familie is het toch altijd een drukke, gezellige boel.
Sommige Portugezen gaan om 12 uur, na het eten, naar de kerstnachtdienst of “Missa do Galo” (Dienst van de haan). De meeste blijven echter lekker thuis voor de kachel zitten, natafelen met familie. Ook worden op kerstnacht de cadeautjes uitgepakt. In sommige families wordt er gewacht met dit ritueel tot na middernacht, maar bij de meeste families met jonge kinderen worden deze na het eten uitgepakt.
Op eerste kerstdag slapen de meeste Portugezen uit voor ze weer aan de volgende grote maaltijd beginnen. Als de familie ver weg woont, blijven deze meestal slapen en komen op eerste kerstdag de restjes te voorschijn voor de lunch. Vaak gepaard met een grote ovenschotel, want eten moet er voldoende zijn voor iedereen. Sommige mensen gaan weer door naar andere familie om daar uitgebreid te gaan lunchen.
Nuno gaat op 25 December naar zijn vader die elk jaar zo rond de 30 man te eten krijgt op eerste kerstdag. Ik weet nog niet of ik mee ga. Misschien blijf ik wel lekker thuis, voor de kachel een kerstfilm kijken, met de restjes van het kerstdiner op schoot. Heel Nederlands, maar ook gezellig!
Tweede kerstdag kennen ze hier niet en de meeste mensen zijn dan ook weer druk aan het werk en met hun gedachten bij het volgende feest: de jaarwisseling! Ook het Nederlandse gourmetten vinden de meeste maar een raar concept. We hebben het ooit geprobeerd, een jaar of 3 geleden. Ik had Nuno en mijn schoonmoeder uitgenodigd en we hadden allerlei ingrediënten in bakjes klaargezet. Een gourmetstel hadden ze volgens mij nog nooit gezien en Nuno vroeg of dat apparaat was om 10 eieren tegelijk te bakken. “Die rare Hollanders”…
Dat geval was natuurlijk al ruim 10 jaar niet gebruikt en ik weet niet of hij het niet goed meer deed en niet goed warm werd, of dat we het misschien helemaal verleerd waren en “ver-portugeest”, maar het was een ramp… Dat eten werd niet goed gaar, het duurde uren voor je iets kon eten en om eerlijk te zijn weet ik ook even niet meer waarom we dat in Nederland ooit zo leuk vonden. Doe mij maar een Portugese maaltijd en geen gehannes met kleine pannetjes, miezemuis hapjes en een huis wat blauw staat van de rook.
De jaarwisseling is iets minder traditioneel en focust zich, net zoals in Nederland, op champagne knallen op middernacht. Deze feestdag is meer voor de vriendenkring en de meeste mensen spreken dan ook af met vrienden om op een van de grote pleinen in de grote steden de concerten en het vuurwerk te zien. In Portugal verkopen ze geen vuurwerk wat je zelf af mag steken zoals in Nederland. Er zijn wel mensen die het uit het buitenland halen en al weet ik van niemand of er ooit problemen mee geweest zijn, mag het officieel niet, mede vanwege het verhoogde brandgevaar. Elke gemeente heeft echter een groot stedelijk vuurwerk en over het algemeen hangt er een gezellige sfeer op straat.
Wat wél een echte Portugese traditie is, is dat er op middernacht precies, 12 rozijnen worden gegeten, bij elke klokslag één. Bij elke rozijn die je in je mond stopt doe je een wens. Mensen die zelf druiven hebben gebruiken hier de zelfgemaakte rozijnen voor, maar ook in de supermarkt zijn ze volop te verkrijgen.
Aftellen doen ze in veel plaatsen niet. Ik vind het altijd wel jammer. Wat is het nou voor moeite om op het podium een grote digitale klok te hangen zodat iedereen kan mee kijken? Wat er nu meestal gebeurt is dat er een paar mensen midden op het plein beginnen te juichen en hun champagne opentrekken waarna het als een soort “wave” doortrekt naar de rest van de groep.
Om eerlijk te zijn hebben Nuno en ik nog geen plannen voor Oud & Nieuw dit jaar. Misschien Albufeira, daar is het altijd wel gezellig en hebben ze een van de grootste feesten van de Algarve. Het is jammer genoeg wel een eindje met de auto, en ook als we zelf niets zouden drinken lijkt het mij toch niet echt verstandig de weg op te gaan na het feest. Misschien dat we bij vrienden kunnen couchsurfen, wie weet. In mijn volgende artikel zal ik alles over zowel kerst en oud en nieuw vertellen.
