Eind augustus, begin september is de tijd van de “back to school” reclames in Portugal. De drie maanden lange school zomervakantie zit er weer op en de meeste kinderen gaan weer naar school. Ook de universiteiten gaan weer van start en opeens realiseer ik mij dat dit mijn laatste jaar als student in Portugal is.
Wie deze eerste schoolmaand door de straten van Lissabon, Coimbra of andere grote studenten steden loopt, is het vast opgevallen dat een groot deel studenten in formele zwart-witte uniformen rondloopt.
Deze uniformen, de “traje”, waar de schrijfster van Harry Potter zich op inspireerde toen ze het eerste boek schreef, zijn niet de officiële uniformen van de universiteit, maar zijn ooit begonnen als de uniformen die de studenten van de “Praxe” aanhadden zodat de eerste en ouderejaars studenten makkelijk uit elkaar gehouden konden worden. Vanaf het tweede jaar mag je officieel het uniform aan.
De praxe is een ontgroeningsritueel die door de ouderejaars op de “caloiros” (eerstejaars studenten) wordt uitgevoerd. Elke universiteit heeft zijn eigen studentenvereniging en zo ook zijn eigen praxe rituelen. Daarnaast kan het binnen een universiteit ook nog verschillen wat voor studie richting je doet. De praxe is al jarenlang een groot debat in Portugal en steeds vaker zie je posters bij universiteiten die de studenten aanmoedigen niet mee te doen aan deze rituelen.
Sommige rituelen zijn leuk en onschuldig en blijven bij het insmeren van de eerstejaars studenten met ketchup/mayonaise/bloem/etc. waarna ze een “walk of shame” door de stad doen en liedjes zingen. Bij andere gaat het er een stuk ruwer aan toe en worden de studenten uitgescholden en worden en “spelletjes” gedaan die door de meeste studenten niet meer als leuk worden ervaren.
Ik zelf heb vier jaar geleden ook meegedaan met de praxe, toen ik eerstejaars student verpleegkunde was. Het was bloedheet en vier uur lang hebben we met z’n 60-en op onze hurken op een groot plein in Lissabon gezeten. In die vier uur mochten we niet praten, niet naar het toilet, niet drinken en werden we uitgescholden en omver geduwd door de ouderejaars studenten. Ikzelf, plus meer dan de helft van de eerstejaars studenten zijn niet meer naar de tweede dag geweest en vonden het goed zo.
Toen ik dat jaar daarna van studierichting veranderde en ze mij weer vroegen of ik mee wilde doen aan de praxe, zei ik half getraumatiseerd van niet. Helaas was het op deze universiteit compleet anders en was de praxe echt bedoeld om vrienden te maken, met vele leuke spelletjes, uitjes en creatieve pyjama parades door de stad.
Gelukkig is de praxe niet de enige keer dat de studenten die niet meedoen hun uniform aankunnen. Bij elke academische activiteit kunnen de studenten hun uniform aandoen als ze dat willen, zoals bijvoorbeeld bij de “Tuna” optredens. De Tunas zijn de studenten koren die door de studenten op elke universiteit (en soms zelfs elke faculteit) wordt samengesteld. Sommige universiteiten hebben een mannen en een vrouwenkoor, waar verschillende instrumenten worden bespeeld, met vlaggen wordt gedanst en waar soms bijna acrobatische dansen worden uitgevoerd. Sommige studentenverenigingen halen met deze concerten geld op voor hun vereniging en universiteit, wat dan weer wordt uitgegeven aan studentenfeesten. De meeste studenten gaan echter bij de Tunas omdat het gezellig is en ze vaak door het hele land voor optredens worden gevraagd. Ook deze optredens gebeuren in de studenten uniformen die echter weer voor elke stad anders zijn. Zo dragen de meisjes in Lissabon korte zwarte kokerrokjes en in de Algarve zwarte lange zwierige vouw rokken.
Er zijn echter studenten die geen uniform hebben omdat ze zich niet identificeren met de faculteit, de praxe, of de andere academische activiteiten. Iedereen moet zo´n pak zelf aanschaffen en is dus niet verplicht. Wel is het verplicht je aan de regels van het uniform te houden als je er bewust voor hebt gekozen deze aan te schaffen en te dragen. Zo mag je bijvoorbeeld alleen het volledige uniform dragen, moeten de meisjes hun haar los hebben, mag je geen gelakte nagels hebben of dikke make-up dragen, en moeten alle sieraden af. Ook piercings en tatoeages moeten bedekt zijn met een pleister of huidkleurige tape. Daarnaast mag de cape alleen om als de zon onder is en moet deze op een bepaalde manier worden gedragen afhankelijk van het aantal jaar dat je op de universiteit zit.
Als je geen student meer bent is het helaas niet de bedoeling dat je het uniform nog aantrekt. Alleen de cape mag nog gedragen worden door de alumni tijdens academische activiteiten. Nog één jaar lang mag ik mijn uniform aan, daarna gaat deze voorgoed de kast in en blijft alleen de cape op de kapstok hangen…
Ola todos,
We verblijven hier in coimbra, in een AirBnB en we zijn hier getuige van de rituelen van de studenten van de diverse faculteiten. Vooral rond de universiteit en de oude stad en het Praca de Republica speelt zich de doop af van de nieuwe studenten.
‘s Nachts barst de hel los en wordt er door de studenten uitbundig feest gevierd. We kunnen er niet van slapen ?
Vandaag trokken de meeste huiswaarts en verloopt de nacht zonder hindernissen.