Zijn donkere ogen spieden onder de rand van zijn geruite pet. Zijn kaken vermalen een droge grasspriet. Hij is in vorm, weet zeker dat hij gaat winnen. Geconcentreerd staat hij achter de streep. Met een stevige, puntige stok is die in het droge zand getrokken. Toeschouwers kijken loom toe. Hij kijkt naar links. Neemt zijn tegenstander in het vizier maar hij ziet niets. Er zwelt in gedachte Ennio Morricone-achtige mondharmonicamuziek aan. Hij focust, laat zijn hoofd traag naar beneden zakken. Daar staat hij, te wiebelen van ongeduld: de Slak, zijn tegenstander.
Het land om ons heen is zongedroogd als een goudgele baal stro. Het is midden op de dag midden in augustus. De temperaturen lopen naar de dertig graden en over een uur of 4 zal het nog heter zijn. Het is de tijd dat de eerste gasten uit hun huis of hut tevoorschijn komen. De meeste Alentejanen zitten alweer in hun schaduwrijke koele casa’s.
Overdag zijn er weinig mensen op straat. Hier begint hun dag waar hij moet beginnen, bij het krieken. Als de ochtendschemer is opgetrokken en de aarde nog koud is van de koele nacht is het heerlijk om aan de slag te gaan. Je ziet het in ons kleine dorp. Gauw een kop koffie in het huiskamer-cafeetje van Antonia en door naar het land. Er wordt gewerkt en gewied, geplant, gewaterd, geoogst. Snel snel, voordat de brandende zon je zweet verdampt voor het je lichaam kan verlaten. Het is buiten in die koele vroegte een grote levendigheid. Die verstomt bij het stijgen van de zon. Vanaf een uur of twaalf lijkt het leven hier te vertragen en net zo stroperig te worden als het bloed in je aderen. Om vier uur, het heetste moment van de dag, is alles uitgestorven.
Dit levensritme heeft de zuidelijke Europeaan en met name de Alentejaan, tot lui en traag bestempeld. Een kern van waarheid misschien, als je het door de ogen van Noorderlingen kijkt. Gewend aan koele, geheel werkbare dagen staan ze, met vakantie, op als de zon het zenith heeft bereikt. Ook wij hebben moeten wennen aan dat andere ritme van vroeger op, later naar bed en op het heetst van de dag…. nada, niets. Naast een rustiger leven, waar Het Wachten de tweede natuur van de meeste Portugezen lijkt te zijn, kun je in de zomer beslist beter meedoen met het ritme van onze Alentejaanse buren die perfect gebruik weten te maken van de koele dagdelen. Vaak lopen we om zeven uur al met Luna, onze hond, door de frisse natuur, die voor deze gelegenheid en tijd haar kleuren heeft aangepast aan haar beige, blonde vacht. Haar levendigheid, het najagen van een konijn, het besnuffelen van iedere boom en bosschage, staan in schril contrast met de heerlijke loomheid die ze krijgt naarmate het kwik stijgt. Veel gasten zijn verbaast als we zeggen dat ze vijf jaar is. “O, we hadden haar veel ouder geschat, zo’n jaar of tien. Ze is altijd zo rustig” hetgeen volledig te danken is aan het tijdstip dat onze gasten opstaan en Luna zien.
Dit Luna-effect geldt ook voor De Alentejaan. Zelfs de noord-Portugal Portugezen maken grappen over de traagheid van hun zuidelijke landbewoners, zoals die over bovenstaande hardloopwedstrijd tussen De Alentejaan en De Slak. Hoopvol kijken ze je dan aan na hun vraag “Wie heeft de wedstrijd gewonnen, denk je”. Het antwoord lijkt me duidelijk. Ik moet altijd lachen om de vindingrijkheid van sommige grappen en herken het uit Nederland waar ook veel grappen gemaakt worden over de Brabanders, de Limburgers, de Friezen en ga zo maar door. De Alentejanen noemen de Noord-Portugezen Bimbo’s, naar het weke, witte fabrieksbrood-merk. Het zegt genoeg.
Ik moet er altijd aan denken als ik langs de prachtige, volle groentetuin van Caixerinho en Juliette wandel. Voor dag en dauw zijn ze te vinden in hun horta. Planten verzorgen, mesten, harken, wateren, er is altijd wat te doen. Hun harde werken werpt letterlijk zijn vruchten af, wat voor ons fijn is. Ons is het nog niet gelukt om zo’n prachtige, gul gevende horta op te zetten. Het harde werken in de bloedhitte was geen succes. Ons verkeerde ritme maakte het zwaar en de konijnen vraten steeds de sla op terwijl wij ons afvroegen waarom die slaplantjes maar niet wilde groeien….. Iedere streek heeft zijn eigen gebruiken en die kun je maar beter kennen want soms lijken dingen anders dan ze zijn. De wedstrijd in de grap, werd overigens gewonnen door de Alentejaan. De Slak werd gediskwalificeerd vanwege een valse start.
Margriet en Wiro zijn sinds 2006 eigenaar van een rustiek stuk Alentejo: o-vale-da-mudança. Wonen doen ze er vanaf 2008. Vind je het leuk om meer over hun te weten of over de vakantiehuizen dan kun je de verhalen lezen die ze publiceren op hun blog “Limonada” en de hier maandelijks terugkerende blog, iedere vierde donderdag van de maand.
