November: pluktijd en gezien de grote oogst aan geschreven stukken hierover, is het een activiteit die populair is bij in-Portugal-levende-Nederlanders. Het genoegen van eigen olijfolie is een groot goed, ook voor o-vale-de-mudança. Het is een jaarlijks gebeuren, altijd in de eerste week van november. Waarom? Fruit, meer specifiek olijven, is nooit ieder jaar in dezelfde week rijp. Sterker nog: de oogst moet een specifieke verhouding hebben van rijpe, zwarte olijven en onrijpe groene olijven met alles wat daar aan variatie tussen zit.
Het is bijzonder spannend om het juiste tijdstip te pakken en de meest smaakvolle olie te produceren. We hebben inmiddels jaren ervaring met het kiezen van de juiste tijd en de beste omstandigheden. Oude boeren uit de buurt, zoals Abilardo en José, leerden ons de juiste plukmethoden, hoe te snoeien, wat is de beste perserij. We zijn terecht trots op ons product en soms doet het een beetje pijn omdat we weten dat het nog beter kan. Eerder plukken, of later, omdat de rijpheid niet optimaal is. Een andere perserij kiezen omdat onze favoriet pas op 1 november opent en dat soms te laat is omdat olijven, als ze eenmaal geplukt zijn, binnen 15 tot 24 uur geperst moeten zijn om gisting te voorkomen. Hierdoor wordt het zuurgehalte te hoog, het begeerde label Azeite Virgem niet gehaald en de prijs meer dan gehalveerd. Maar ja, het blijft onze favoriet, die kleine dorpsperserij naast de kerk en eerlijk is eerlijk, olie is maar bijvangst van onze olijvenpluk.
Dat hebben we leren accepteren. De pluk is voor ons vooral is een sociaal gebeuren. De mensen hier in het dorp plukken niet meer, te oud, te stram maar nooit te beroerd om naar het dorpskroegje te komen als “os holandeses” weer neerstrijken. Helaas is dat er dit jaar niet van gekomen. Toch is het een goede pluk geweest. Met name de saamhorigheid, de lol, de humor, soms een traan, het hoort allemaal bij de plukweek van o-vale-mudança.
Jaarlijks begint de voorpret al met de loting van de deelnemers. Onder toeziend oog van onze anonieme notaris Luna, worden de deelnemers voor de pluk geselecteerd. We zijn blij dat we deze verantwoordelijke taak hebben kunnen overdragen aan onze hond: het is werkelijk een hondenbaan. Vooral ook de verwijten, de teleurstelling en de verleidingen die ze moet doorstaan zijn zwaar.
Vervolgens worden de definitieve data en het programma van de plukweek samengesteld. Dat klinkt makkelijk want: PLUKKEN. Maar er is meer, het is voor ons en voor de plukkers een week van (soms hernieuwd) kennis maken met de Alentejo, het vrolijk weerzien van familie, vrienden en nieuwe gezichten. Om dat zo aangenaam mogelijk te laten verlopen steken we veel tijd in uitzoeken wat de excursie gaat worden, waar en in welke typische restaurantjes we gaan eten, welke gerechten we zelf gaan maken, waar iedereen gaat slapen etc etc. Het moet ieder jaar weer kloppen, anders zijn en verrassen: we hebben betalende plukkers.
Leg dat maar eens aan een Portugees uit. Hier worden jaarlijks hele Indische dorpen ingevlogen om de olijven uit de bomen te krijgen. Ook ik heb met steeds stijgende verbazing de afgelopen jaren vol ongeloof gevolgd hoe de animo voor ons concept blijft leven. Het was ooit, tijdens een rustige minuut bij een mannen-boom, dat ik me hier hardop over verbaasde. Het antwoord van een van mijn companen was simpel: “logisch dat we betalen, we krijgen er zoveel voor terug”. Zo’n antwoord vervult je met trots maar desondanks blijft de verwondering: ieder jaar teveel aanmeldingen, dat we er nieuwe bij krijgen en dat we ieder jaar weer moeten loten.
Natuurlijk zijn er familie en vrienden. Hun enthousiasme veroorzaakt een sneeuwbal aan “onbekenden”: vrienden van familie, familie van vrienden, vrienden van vrienden, familie van familie… Het wordt ons gegund en het is altijd een van de leukste weken van het jaar zonder dat het ons geld kost. We steken daar graag veel tijd in om DE week tot een gezamenlijk succes te maken.
Het begint met de eerste aankomst en de traditionele pizza-avond als iedereen er is. Dan de plukdagen: het klimmen in de bomen, de grondtroepen, het zelflerende vermogen, de uitleg, de saamhorigheid en ons-aller-doel: de oogst zoveel mogelijk binnenhalen. Het is mooi om te zien dat iedereen zijn eigen keuzes maakt en mixt en praat met iedereen. Joligheid wordt afgewisseld met ingetogenheid. Als je het ff hebt gehad met de drukte ga je bij een rustige boom verder. Zo hebben we makkelijke-bomen, hoge-bomen, klimbomen, volle-bomen, krenterige-bomen, vrouwen-bomen, mannen-bomen.
Deze pluk is er stevig gesnoeid. Sommige mannen spelen nu eenmaal graag met de kettingzaag. De handzaag en de snoeischaar zijn ook niet weg te denken. Het levert in de volgende jaren weer jonge takken en scheuten en een grotere oogst. Als het grote zagen gedaan is ritst de grondploeg de takken leeg. Het enthousiasme van de plukkers lijkt ieder jaar meer af te stralen van onze bomen. Hadden we de eerste jaren aan een week teveel om al onze bomen te plukken, hebben we nu teveel bomen om in een week te plukken.
Wijzelf plukken zoveel mogelijk mee, de gezelligheid, de lol, de humor en de plagerijtjes tussen de mannen en de vrouwen, maar ook soms serieuze gesprekken en af en toe een traan (dit jaar moesten helaas twee lieverds iets eerder weg vanwege familieomstandigheden) afgewisseld met spitsvondigheid, meedenken en verbeteren en dat altijd met respect en humor.
We willen zelf zo min mogelijk missen van dit bijzondere, zelfregulerende sociale systeem maar soms moet je wat voorbereiden: ontbijt, lunch(met altijd een speciaal bij-gerecht), het avondeten, de excursie-dag, de koffie-pauzes. Gelukkig werkt iedereen ook hierbij mee zodat we daarna weer gauw met z’n allen de boom in kunnen.
Margriet en Wiro zijn sinds 2006 eigenaar van een uniek stuk Alentejo: o-vale-da-mudança. Wonen er vanaf 2008. Vind je het leuk om meer over hun te weten of over de vakantiehuizen dan kun je de verhalen lezen die ze publiceren op hun blog “Limonada” en de maandelijks terugkerende blog op Saudade de Portugal, iedere vierde donderdag van de maand.
