Op 8 juni staat mijn tijdlijn vol plastic. Het is World Ocean Day, de dag waarop het bestaan van de oceaan gevierd wordt en de zorgen rondom het plastic-probleem in zee en aan de kust extra aandacht verdienen. Een actueel onderwerp in mijn omgeving – in ieder geval in Scheveningen. Ik vroeg me af, hoe leeft het hier, in een land met een kustlijn van 850 km?
Die 850 km kan ik lang niet overzien, dus ik zoek het dichtbij huis. Ericeira en omgeving. Op het eerste gezicht kom ik weinig zwerfafval tegen, weinig intact gebleven stukken. Er zijn momenten waarop ik merk hoe de vloedlijn de kust markeert met mini-stukjes plastic. Onder mijn voeten voelt het als kleine stukjes schelp, maar wie goed kijkt en de felle kleuren onderscheidt ziet dat het kunststof is. Regelmatig steken er dikke oranje en blauwe visserstouwen tussen rotsen uit, vaak muurvast. In strandtenten, winkels en restaurants kom ik flyers tegen van Skeleton Sea, een organisatie die iedereen oproept mee te doen met een grote schoonmaak van het strand Foz de Lizandro.
De organisatie is opgezet door drie surfers die nu zes jaar inzetten voor het schoonhouden van de oceanen. Het afval wat ze met beach clean ups verzamelen, verwerken ze tot kunst: objecten in de vorm van zeedieren, met ieder een eigen boodschap. Een van de kunstenaars, Xandi Kreuzeder, vertelt me dat er veel veranderd is in de tijd dat zij actief zijn. Er zijn steeds meer kleine initiatieven die ook beach clean ups organiseren en de stranden zijn een stuk schoner geworden. Goed nieuws, maar we zijn er nog niet.
Xandi: ‘Mensen hebben het druk met hun supersnelle levensstijl waarin alles comfortabel en gemakkelijk moet zijn. Ze kennen de problemen, maar slechts enkelen nemen de tijd en moeite om er iets aan te doen. Wij geloven dat de kinderen de toekomst zijn, zij tonen meer begrip en staan open voor verandering. Daarom besteden we ook veel aandacht aan educatie en projecten met scholieren’.
Een van de kunstwerken, een vis van slippers, kwam ik tegen tijdens de Vans Ductape surfwedstrijd bij Ribeira D’ilhas. De vis is gemaakt van 200 verloren slippers. Met de boodschap: zullen er ooit meer slippers in onze oceanen zijn dan vissen?
Op het moment dat ik dit schrijf is er een hittegolf in Nederland. Meestal betekent dat een gedaanteverandering van het strand in Scheveningen: mensenmassa’s en duizend kilo afval als de zon gezakt is. Natuurlijk niet te vergelijken met Portugese stranden, waar het zwerfafval en hun eigenaren minder opgehoopt zijn. Als ik hier rondvraag hoe de portugese praia’s op zulke dagen achter worden gelaten, hoor ik dat veel mensen hun afval meenemen maar dat er soms te weinig vuilnisbakken staan. Hier schijnt het merendeel van het zwerfafval afkomstig te zijn van de visserij: overboord gegooide vissersnetten en verloren lijnen.
Afgelopen maand heeft de Europese raad een set maatregelen goedgekeurd die zullen helpen het plastic zwerfvuil te verminderen. De regels worden ingevoerd in 2021 en hebben betrekking op kunststoffen die het meest op Europese stranden worden aangetroffen. Daar waar alternatieven gemakkelijk te verkrijgen zijn, worden plastic producten voor eenmalig gebruik verboden. Denk aan borden, bestek en rietjes. En ook het eenmalig gebruik van vistuig wordt aangepakt.
Ook op nationaal niveau leeft het onderwerp en zijn veel organisaties actief. Er is onlangs een wetsvoorstel aangenomen van een groene partij om vanaf juni 2020 de plastic zakjes en trays te verbieden die gebruikt worden voor het verpakken van brood, fruit en groente. Een beetje research laat nog veel meer interessante ontwikkelingen zien, teveel voor in deze blog.
Ik moet bekennen dat ik geen afvalscheider ben van het eerste uur. En ik neem ook niet altijd het zwerfvuil mee wat ik op het strand tegenkom. Maar al doe je het af en toe en laat je in ieder geval zelf niets achter wordt het strand toch langzaam schoner.
Meer lezen over Skeleton Sea? Dat kan hier.
