Hoeveel kerken zou ik in mijn leven bezocht hebben? Ik zou het echt niet weten. Het waren er in ieder geval zoveel dat ik niet zo makkelijk meer onder de indruk ben als vroeger. Misschien dat daarom mijn verwachtingen niet zo hoog waren toen ik het Mosteiro de Alcobaça op mijn reisprogramma zette. Het bleek onterecht, want zowel de kerk als het klooster waren mooier en indrukwekkender dan ik in lange tijd had gezien. Kijk mee waarom ook jij hier een bezoek aan moet brengen!
Ligging
De volledige naam van dit belangrijke Portugese monument is het Mosteiro de Santa Maria de Alcobaça. Het ligt in het stadje Alcobaça, in het midden van Portugal, niet ver van andere belangrijke bezienswaardigheden als het klooster van Batalha, het klooster van Tomar en het bedevaartsoord Fátima. Dit klooster uit de twaalfde eeuw is het oudste, volledig gotische gebouw van Portugal en is prachtig gelegen aan een groot plein middenin de stad.
Geschiedenis
De eerste koning van Portugal, Dom Afonso Henriques, schonk in 1153 een stuk grond in Alcobaça aan Bernard van Clairvaux, een Bourgondisch edelman en grondlegger van de orde der cisterciënzers. In 1178 werd begonnen met de bouw van een nieuw klooster, naar het voorbeeld van de abdij van Claraval. Vijfenveertig jaar later trokken de eerste monniken in het gebouw en ze zouden uiteindelijk met bijna duizend personen het klooster bewonen. Ze leefden van de landbouw op het omliggende terrein, van onderwijs en later ook van kunstnijverheid. Tot de opheffing van de religieuze ordes in 1834 werd het klooster bewoond.
De kerk
De ingang van het, op het eerste gezicht enigszins eenvoudig ogende, klooster ligt aan de kerkzijde. Dus steek je het grote plein over richting de fraaie façade met de beelden, de barokke torens en het gotische portaal. Bij binnenkomst maakte de kerk op mij direct grote indruk. Niet vanwege glimmend goud of rijk gedecoreerde altaren, maar juist vanwege het gebrek eraan. De hoge (meer dan twintig meter!) en smalle zijbeuken en middenschip zijn sober, maar zeer licht. Het geeft een geweldige serene sfeer. Het schip is maar liefst 106 meter lang, maar slechts 23 meter breed.
Achter het altaar liggen acht kapelletjes met niets minder dan één beeld erin. Hier zie je ook het prachtige portaal in Manuelstijl dat toegang geeft tot de sacristie. Aan de rechterzijde van het transept vind je de meer decoratieve kapel van de Heilige Bernard, met het altaarstuk dat door achttiende-eeuwse kunstenaars werd gemaakt. In de naastgelegen tombe liggen drie voormalig leden van het Portugese koningshuis begraven.
Het bekendste hoogtepunt van de kerk zijn zonder twijfel de tombes van koning Pedro I en Inês de Castro. Het liefdesverhaal tussen deze twee eindigde dramatisch, maar de herinneringen aan het verhaal zijn prachtig. De tombes zijn aan weerszijden van het transept opgesteld, precies zoals Pedro het wilde. Ze staan in een fantastisch contrast met de verder vrij sobere kerk. Je zou uren kunnen kijken naar al de kleine details op de veertiende eeuwse tombes, die samen het verhaal van hun dramatische liefde vertellen, maar ook religieuze taferelen afbeelden.
Een ander, minder bekend, hoogtepunt was voor mij het bezoek aan de Capela Relicário. Deze ruimte bevindt zich achter gesloten grote houten deuren. Deze deuren worden speciaal voor jou geopend (met een grote ouderwetse sleutel) als je hiervoor een kaartje koopt. Dit kaartje kost twee euro en is elke cent waard! Je moet het alleen even weten… Dus ga je dit klooster bezoeken vraag hier dan na bij de kassa als je je entreebewijs koopt. Het is werkelijk waar prachtig!
Het klooster
Vanuit de kerk kan je, na het kopen van een kaartje, toegang krijgen tot de vele zalen van het klooster en de prachtige kloostergangen. Via de Sala dos Reis, met beelden van de Portugese koningen – sommige enigszins gehavend – en azulejos, kom je in de kloostergang van Dom Dinis. Ik had het geluk verwelkomd te worden door prachtige klassieke muziek dat door de gangen klonk en de sfeer nog exclusiever maakte. Vroeger was hiervan in geen geval sprake, want er diende strikte stilte te worden bewaard in de kloostergang. Zo trof ik in de Sala do Capítulo een operazanger aan, die korte optredens gaf voor de bezoekers (en natuurlijk zijn CD’s trachtte te verkopen).
In de eetzaal van de monniken zie je een smal deurtje. Er wordt gezegd dat als een monnik daar niet doorheen paste hij zich onvoldoende aan de soberheid had gehouden en moest vasten. Ik denk dat het voor vrijwel elke volwassen bezoeker van nu onmogelijk is door de deur te passen. In deze eetzaal vind je ook een prachtig kansel, waarvandaan de bijbel werd voorgelezen aan de etende monniken. De keuken is een ander hoogtepunt van het klooster. Een enorme hoge, betegelde schoorsteen siert de ruimte. Verder zie je watertanks, die vroeger in rechtstreekse verbinding stonden met de rivier. De vissen kwamen dankzij het ingenieuze water systeem rechtstreeks de keuken binnen zwemmen.
Bezoek aan het Mosteiro de Alcobaça
Een bezoek aan dit klooster is iedere dag vanaf 09.00 uur mogelijk, behalve op Nieuwjaarsdag, Paaszondag, 1 mei, 20 augustus en Eerste Kerstdag. Een kaartje voor een volwassene kost zes euro, maar als je in dezelfde reis ook de kloosters van Tomar en Batalha wilt bezoeken kan je een voordeelkaart krijgen voor vijftien euro. De keren dat ik er inmiddels geweest ben was het iedere keer heerlijk rustig. Neem wel de tijd voor dit monument. Dit is geen monument wat je even snel wilt meepikken.
Voor meer informatie over deze regio of Portugal in het algemeen, bezoek ook eens de website van Visit Portugal.
