Tijdens mijn laatste bezoek aan Portugal werden er de nodige kastelen en paleizen bezocht. Eén voor één zal ik ze hier de revue laten passeren. Want allen waren het bezoeken meer dan waard! Na het imposante Palácio Nacional de Mafra dit keer eentje in Lissabon; het 18de-eeuwse paleis Palácio Nacional de Queluz. Om de ervaring compleet te maken sliepen we gelijk een nachtje in de naastgelegen pousada.
We kwamen in de avond aan op de luchthaven en het weer was ronduit nattig… Dit zou volgens de voorspelling in de loop van de week helemaal bijtrekken, dus we hadden goede hoop. Op dag één was het nog wat wisselvallig, dus ook het bezoek aan dit paleis was iets minder zonnig dan gehoopt, maar tegen het eind van ons bezoek klaarde het weer steeds meer op. Zodat we toch nog een deel van de prachtige tuinen in het zonlicht konden bewonderen!
Het Palácio Nacional de Queluz werd oorspronkelijk ontworpen als zomerverblijf voor Dom Pedro de Bragança, die later de echtgenoot en vervolgens prins-gemaal zou worden van zijn eigen nicht (koningin D. Maria I). Het werk aan het paleis begon in 1747, onder leiding van de Portugese architect Mateus Vicente de Oliveira. Ondanks dat het vele malen kleiner is, wordt het vaak het Portugese Versailles genoemd. Het ontwerp is een opstand tegen de eerdere, zwaardere, Italiaans-beïnvloede barok. Ook is het één van de laatste grote gebouwen in rococostijl die in Europa is ontworpen.
Nadat het Palácio da Ajuda in 1794 door brand was verwoest, werd het Palácio Nacional de Queluz de officiële residentie van prins-regent João VI en zijn familie. Dat bleef zo totdat de koninklijke familie na de invasie in 1807 naar de kolonie Brazilië vertrok. Ook dit paleis is sinds 1910 geclassificeerd als een nationaal monument.
Het interieur van het paleis kreeg niet minder aandacht voor detail en design dan de buitenkant. Franse ambachtslieden werden ingezet om de kamers te versieren en de muren en plafonds te beschilderen. Dat alles aangevuld met veel tegels, verguld en geverfd hout, ingezette plafonds en marmeren vloeren maakt het plaatje compleet. Wellicht niet zo groots en imposant als het paleis in Mafra, maar zeker net zo prachtig!
We lopen door verschillende kamers/ruimtes. En je kijkt telkens weer opnieuw je ogen uit!
Salão de Baile
Uiteraard moest er gedanst worden. De eerste grote zaal die we tegenkomen is de balzaal. Eén van de drie grootste kamers in het paleis en in 1760 ontworpen door Robillon. Om deze ruime ovale kamer te creëren combineerde de architect vijf kleinere kamers. Prachtige vergulde ornamenten waar je ook kijkt! Ik kan me er helemaal een beeld bij vormen en zie de koppels van stand in de meest geweldige creaties bijna door de ruimte walsen.
Sala dos Embaixadores
Deze zaal wordt ook wel de troonzaal of spiegelzaal genoemd. Hij werd in 1757 ook ontworpen door Robillon en is een van de grootste ontvangstruimten in het paleis. Het plafond is geschilderd door Francisco de Melo en beeldt de Portugese koninklijke familie uit die deelneemt aan een concert tijdens het bewind van koningin Maria I. De kamer is extreem breed en licht, over de gehele breedte van het paleis, met hoge ramen aan beide kanten. De combinatie van kleuren, de gespiegelde zuilen en de prachtige vloer (een dambordpatroon van zwart/witte marmeren tegels) maakt het helemaal af!
Sala de Música
De volgende ruimte is ingericht in een meer neoklassieke stijl dan de andere kamers en weerspiegelt het herontwerp in de periode na de Rococo/barok in de late helft van de 18e eeuw. Deze kamer was het decor voor de grote concerten waardoor het paleis beroemd was. Hier staat nog steeds de Empire-vleugel versierd met gouden applicaties.
A Capela
Tijdens de bezetting van het paleis door Dom Pedro en D. Maria I stond de kapel centraal in het dagelijkse leven van hun hofhouding, het paar woonde meerdere keren per dag de mis bij. Het was dan ook geen toeval dat de kapel het eerste deel van het paleis was dat werd voltooid en al in 1752 werd ingewijd. De kapel onder zijn grote koepel is donker en spelonkachtig en versierd met gesneden verguld hout, met details in rood, groen, blauw en roze. Hij werd ontworpen door de Portugese beeldhouwer Silvestre Faria Lobo.
Sala de Mangas
Zeker ook even het noemen waard is de wat kleinere “Sala de Mangas”, geheel versierd met prachtige blauwe/gele tegelpanelen die de rijkdom van de Portugese koloniën illustreren.
Sala das Merendas
Dit was de privé-eetkamer van de koninklijke familie. Het decor zet het thema voort dat wordt gebruikt in enkele van de meer formele en openbare ruimtes, met tegelpanelen vol hovelingen in wilde poses.
Boudoir da Rainha
Dit was een van de privékamers die Maria I gebruikte tijdens haar verblijf in Queluz. Deze is ontworpen in de vorm van een prieel, met een honingraatpatroon op het plafond dat wordt weerspiegeld in het ontwerp van de inlegwerkvloer. De hoofdkleuren zijn groen en goud.
Quarto do Rei
De kamer van de koning wordt beschreven als een van de meest “fantastische” kamers in het paleis. Hoewel de ruimte vierkant is, wekt hij de illusie volledig rond te zijn, met een plafond ondersteund door kolommen van spiegelglas. Tussen de zuilen zijn cartouches met taferelen uit de verhalen van Don Quichot. Pedro IV stierf in 1834 in deze kamer, dezelfde kamer waar hij in 1798 werd geboren.
Deze kleinere, meer intieme kamers doen zeker niet onder voor de indrukwekkende grotere zalen. En dan hebben we het nog niet eens over de glorieuze tuinen gehad. Toch één van de dingen waar dit paleis bekend om staat! Met verrassende Vlaamse invloeden, waaronder de grachten, in die tuin. Het werk van de Nederlandse tuinman Gerald van der Kolk, die Robillon vanaf 1760 hielp.
Je vindt er onder andere formele terrassen, looppaden, beeldhouwwerken, tegelpanelen, een heus kanaal en fonteinen. Een lichtelijk surrealistisch thema ontvouwt zich in de tuinen. Dieper in de tuinen is er zelfs een grot compleet met waterval. Vanaf de klassieke Robillonvleugel van het paleis leidt een dubbele trap naar het kanaal. De kanaalmuren zijn meer dan 100 meter lang en versierd met tegelpanelen met zeegezichten en vergelijkbare scènes. Dit is de grootste van een reeks grachten, omzoomd met tegels in chinoiserie-stijl. De sluizen waren tijdens ons bezoek gesloten, dus stond er maar een klein laagje water in het kanaal. Vanaf mei gaan ze echter open.
Verder vallen er verschillende fonteinen te bewonderen. Op een zonnige dag is het heerlijk relaxed struinen door deze tuinen. Er valt genoeg te ontdekken. En ook de buitenkant van het Palácio Nacional de Queluz is de moeite van het bekijken waard. De schilderachtige tuinen nodigen uit tot een ‘wandeling’ door een periode waarin het hof weelderige feesten organiseerde en die herinneringen opriepen aan tochten per gondel over het kanaal, theater, jacht, muziek- en literaire optredens, gemaskerde bals, spellen en openluchtrecitals. Hier en daar worden wat herstelwerkzaamheden verricht.
Sinds 1940 is het Palácio Nacional de Queluz als museum opengesteld voor het publiek. Het herbergt een groot deel van de voormalige koninklijke collectie, waaronder meubels, Arraiolos-tapijten, schilderijen en Chinees en Europees keramiek en porselein.
Het Palácio Nacional de Queluz valt onder de Parques de Sintra en is dagelijks geopend van 09:00 tot 18:00 uur. De tuinen zijn open tot 18:30 uur. De entree voor volwassen bedraagt €10 (paleis & tuinen), maar er zijn verschillende kortingen mogelijk.
* Largo Palácio de Queluz, 2745-191 Queluz, Portugal
