Iedereen heeft wel een aantal favoriete plekjes op de wereld. Die bergtop waar je over het besneeuwde landschap uitkijkt, dat verlaten strand waar het zo romantisch is, dat park waar je als kind voetbalde met je vader. Eén van mijn favoriete plekjes is het kasteel van Mértola. Een kasteel in de Alentejo, daar zijn er toch zoveel van? Zeker, maar deze is bijzonder. Voor mij althans. Ik zal je vertellen waarom.
Als klein meisje was ik al gefascineerd door geschiedenis. Egyptische farao’s, de krijgslustige Romeinen of de mysterieuze Azteken, ik vond alles interessant. Ook in Portugal ga ik vaak op zoek naar sporen uit het verleden. Wat me hier altijd weer verwondert is hoe het land tegenwoordig zo’n homogeen karakter heeft, terwijl de historie van Portugal bol staat van verschillende volken, religies en culturen. De polytheïstische Romeinen, islamitische Moren, Joden en katholieke kloosterorden hebben allemaal een grote rol gespeeld in het land. Eeuwenlang wisselden zij elkaar af, maar leefden ook samen in vooral het zuiden van het land.
De rijke geschiedenis van volken heeft het land gemaakt wat het nu is. De manier van steden bouwen, de taal, de economie, de architectuur: het vertegenwoordigt allemaal elementen uit het verleden. In het dorp Mértola komt dit voor mij op een prachtige manier samen. Mértola is gelegen op een heuvel aan de rivier de Guadiana, waardoor het sinds de oudheid een belangrijke, strategische betekenis had. Alle volken die een rol speelden in Portugal hebben hier gewoond en hun sporen achtergelaten.
Na aanwezigheid van de Feniciërs streken de Romeinen hier neer en noemden het Myrtilis Iulia. Rond het dorp werd landbouw bedreven en vanuit de nabijgelegen mijnen werd goud, zilver en tin naar de haven van Mértola gebracht om verder vervoerd te worden naar het Middellandse Zee gebied. In de vijfde tot de achtste eeuw maakten de Romeinen plaats voor de Germaanse stammen, die in Mértola hun handel dreven met de Byzantijnen. Rond 711 kwamen de Moren uit Noord-Afrika. Zij gaven Mértola de naam Martulah en maakten het tot een belangrijke haven met aansluiting op het Moorse Spanje en Noord-Afrika. Eeuwenlang maakten de Moren hier de dienst uit en bouwden zij verdedigingswerken, moskeeën en huizen.
In 1238 werden de Moren uit Mértola verjaagd door de kruisridders van de katholieke, Portugese koning Sancho II. Mértola werd gegeven aan de Militaire Orde van Sint Jacob van het Zwaard, een kruisridderorde van oorlogvoerende monniken, die er tot 1316 hun hoofdkwartier vestigden. Daarna werd Mértola steeds minder belangrijk. De relatie met Noord-Afrika was verstoord en dus was Mértola als haven niet langer interessant. In de negentiende eeuw was er een korte opleving, toen de kopermijn van São Domingos floreerde onder de toenemende kopervraag, maar in de jaren zestig was de mijn leeg en zette het verval van Mértola definitief in.
Vandaag de dag is Mértola een klein dorp op een prachtige plek met een fantastische historische sfeer. Hier staat de enige nog overgebleven moskee van Portugal, tegenwoordig een kerk, maar één waarin de originele structuren en elementen van de moskee nog bestaan. Deze Igreja Matriz stamt uit de twaalfde eeuw en is onmiskenbaar Moors door de vele pilaren binnen en de zogenaamde mihrab, de islamitische gebedsnis. Buiten zie je de portalen in de vorm van een hoefijzer, ook typerend voor de islamitische bouwkunst.
Het kasteel van Mértola is eveneens van Moorse origine, maar wat je vandaag de dag ziet is het bouwwerk dat de kruisridders er van maakten na de verovering van het dorp. Het uitzicht wat je vanaf dit kasteel hebt is dus één van mijn favoriete plekjes. Je ziet vanaf hier de Guadiana, de rivier die de grens met Spanje vormt. Je ziet de oude moskee die nu een kerk is. Je ziet de archeologische opgravingen van het dorp dat hier ooit lag. Je ziet de omliggende schoonheid van het natuurpark Vale do Guadiana. Het is misschien zomaar een kasteel, maar je kunt hier niet staan zonder je te realiseren hoeveel mensen voor jou hier stonden en welke diversiteit deze mensen hadden en hoeveel ze meemaakten op deze plek.
Neem de tijd voor Mértola. Het lijkt misschien een plaats om snel door te reizen, maar hier is het heerlijk om even stil te staan bij meer dan bezienswaardigheden aftikken. Bezoek de kopermijnen, maak een wandeling of mountainbike tocht langs één van de uitgezette routes, geniet van een lange, lekkere lunch of lees een historische roman bij een simpel kopje koffie op het terras. Er zijn een aantal fantastische accommodaties waar het je aan niets zal ontbreken. Kijk maar eens hier (hogere prijsklasse) of hier (gemiddelde prijsklasse) of hier (lage prijsklasse).
PS: Op maandag is het kasteel gesloten.
Ik ben hier geweest voor 1 nachtje tijdens vakantie Algarve. Ik vond het fantastisch!
De ligging, de sfeer, de weg ernaar toe.
Het was een heerlijke trip.