Het is begin september. De zon schijnt en je zou bijna dromen van het voorjaar. Maar helaas. De zomer is voorbij en in de wijnhandel maakt men zich op voor het najaar. De wijnboeren in Europa bereiden zich voor op de oogst of zijn reeds begonnen.
Mijn wijnwinkel in Woerden is ook klaar voor het najaar. Na een paar maanden verbouwen zijn we eindelijk open met uiteraard een serieuze afvaardiging van Portugese wijnen. Het was een flinke klus en ik ben erg trots op het resultaat. Daarnaast starten we binnenkort weer met een erkende wijnopleiding – de SDEN3 – en maken we ons op voor de najaarseditie van de WijnHALL. Eindelijk! In juli 2020 was de laatste activiteit van de WijnHALL. Een online event waarbij deelnemers kleine flesjes wijn toegestuurd kregen. Maar dat is natuurlijk niet half zo leuk als een fysieke editie waarbij je de wijnboeren echt in de ogen kan kijken.
Oké, de aankomende editie van 31 oktober is maar één dag in plaats van twee, en we moeten werken met tijdvakken. Toch komen er weer wijnboeren uit onder andere Portugal richting Woerden om hun wijnen te laten proeven. En dat is leuk, lekker en leerzaam.
In de voorbereiding van de WijnHALL is het zaak om de juiste wijnboeren te selecteren. Na de selectie van wijnboeren is het belangrijk om de bijpassende wijnen te selecteren. En toen begon het blog-technisch te jeuken. Waarom? Omdat ik tijdens de selectie wederom koos voor veel rode wijnen met én van het druivenras Touriga Nacional.
De legendarische Portugese druif met in mijn belevingswereld mythische proporties. In een eerdere blog over de blauwe druivenrassen van Portugal heb ik uiteraard aandacht besteed aan deze belangrijkste Portugese blauwe druif. Maar was dit genoeg? Heb ik deze blauwe druif de eer gegeven die het toekomt? Heb ik hier de informatie gegeven die ik zo veelvuldig deel in mijn winkel of bij proeverijen? Neen, dat heb ik niet.
Dus bij deze alsnog mijn ode aan de magische blauwe druif van Portugal: Touriga Nacional. Touriga Nacional is het meest nobele blauwe druivenras van Portugal. Althans, als je de meeste wijnmakers in Portugal moet geloven.
Touriga vindt zijn oorsprong in de Dão regio, het benoemen van deze oorsprong valt niet altijd goed bij wijn en portmakers uit de Douro. Het liefst wordt ‘’de Douro’’ er niet aan herinnerd dat de druif die zij als hun druif zien, niet afkomstig is uit deze regio.
Halverwege de 19de eeuw bestond nagenoeg de hele aanplant van blauwe druiven in de Dão uit Touriga Nacional. De druif was toen ook wel bekend als Preta Mortágua. Het feit dat de druif aanvankelijk is vernoemd naar het dorpje Mortágua en later waarschijnlijk naar het dorpje Tourigo, beide gelegen in de Dão, bevestigt opnieuw de origine van deze prachtige cultivar.
Tot de komst van de druifluis ging het Touriga Nacional voor de wind. De kwaliteit werd in meerdere oude documenten omschreven als superieur. Na de ravage die de druifluis heeft achtergelaten in Europa was er voornamelijk behoefte aan druiven met een hoge opbrengst per hectare. Voor de Touriga Nacional werd helaas geen geschikte onderstok gevonden waardoor de opbrengsten daalden naar 0,5 tot 0,8 per druivenstok.
Met deze opbrengsten was de druif totaal niet rendabel. Wijngaardbezitters lieten de Touriga links liggen en de aanplant daalde drastisch. Tot er in de jaren zeventig van de 20ste eeuw slechts 0,1 procent van de wijngaarden in de Douro stond aangeplant met deze druif.
In 1969 omschreef de CEVD Touriga Nacional als de beste Portugese blauwe druif. Een decennium later kregen de heren Rosa en Almeida de taak om de verschillende rassen van de Douro in kaart te brengen. Ook zij classificeerde de Touriga Nacional als de beste druif van de Douro. In 1978 werd gestart met een intensief kloningsprogramma om ervoor te zorgen dat de druif een acceptabele opbrengst per hectare kreeg. De nieuwe gekloonde stokken bereikte een opbrengst van 1 tot 1,5 kilo per druivenstok. De weg lag weer open voor de opmars in de Douro en de herovering van de Dão.
Daarnaast emigreerde deze druif naar andere wijngebieden in Portugal zoals de Tejo en Alentejo.
Touriga is een pittige druivenstok die het goed doet in een intens warm klimaat en goede resultaten boekt bij zeer arme bodems. In het groeiseizoen heeft de Touriga een paar zwakke momenten. Maar na de overgang van bessengroei naar bessenrijping is de druif zeer solide. Ook het oogstmoment is geen precaire aangelegenheid.
Dan de smaak. Waarom is Portugal zo fan van Touriga?
Touriga is een druif die zich naast het zwarte fruit kenmerkt door kruiden en specerijen. Ook bloemig en geparfumeerde aroma’s komen regelmatig voor in wijnen met Touriga Nacional.
Ik heb mijn eigen proefnotities er nog even bij genomen. Welke geuren en smaken kom ik tegen. We beginnen met de overwegende fruittonen: zwarte bessen, vijgen, pruimen, framboos en braam. Dan de rest en tevens meer unieke tonen: munt, viooltjes, nootmuskaat, graniet, bergamot en leisteen. Touriga is een druif die zich niet snel aan de kant laat zetten door rijping op eiken hout. Indien de wijn rijpt op eiken vaatjes komen er subtiele tonen van vanille en zoethout bij.
Waar vinden we de Touriga Nacional? Uiteraard in de geboorteplaats de Dão en het reputatiekanon van deze druif de Douro. Inmiddels staat de druif in heel Portugal aangeplant. In elke wijnregio ben ik deze druif tegengekomen. Met zo’n intensieve aanplant zou je verwachten dat de druif ook rijkelijk geëmigreerd zou zijn naar andere landen. Dit is tot op heden nog zeer gering. We vinden wat aanplant van Touriga in Californië en Zuid Amerika. Het laatste internationale wapenfeit is dat Touriga Nacional sinds 2021 als één van de zes nieuwe druivenrassen is toegestaan in de Bordeaux. Voor zover ik weet is er geen Franse wijnmaker te vinden die een Portugese druif in Franse bodem zet. Maar toch leuk dat deze druif nu, als één van de weinige, is toegestaan in zo’n prestigieuze wijnregio als de Bordeaux. De voornaamste reden van de toelating tot het Bordeaux imperium is de klimaatverandering. Het wordt te warm in de Bordeaux. En dat gaat niet altijd goed samen met de huidige druivenrassen.
Dit was het dan weer voor deze maand. Volgende maand duiken we in de Dão regio. Waar, uiteraard, ook weer de naam Touriga Nacional zal vallen. Geniet van de ‘’nazomer’’ en op naar een mooie herfst.
Remmer is eigenaar van het Woerdens Wijnhuis en werkzaam geweest in de Portugese wijnwereld. Verder verzorgt hij wijnproeverijen, cursussen en wijnevenementen als de WIJNHall.
