De warme dagen in Nederland lopen langzaam op hun einde. In Portugal blijft het waarschijnlijk, afgezien van welke regio, de komende maanden nog erg aangenaam. In Nederland zijn we dit jaar/deze zomer ook verwend met een overdaad aan zonneschijn.
Hartstikke leuk natuurlijk; helemaal voor de Nederlandse wijnboeren. De overige gewassen in Nederland hebben het helaas minder naar hun zin. Die schreeuwen momenteel om water, ondanks de sporadische regenbuitje van de laatste week. De aangeplante druiven in Nederland hebben het nog wel goed. In Portugal lukt het de druivenstokken ook nog wel met hier en daar de nodige irrigatie. Maar dit zou in de toekomst weleens een probleem kunnen worden.
Gelukkig wordt op dit probleem voorgesorteerd door het CVRA – het overkoepelende wijnorgaan van de Alentejo – door invoering van het WASP (in 2015). Uitgeschreven het: Wines of Alentejo Sustainability Program. Als wijnproducent in de Alentejo kun je – helemaal gratis – lid worden van dit programma.
Alweer een soort keurmerk?! Nou, ja. Het is wel een soort certificaat, maar in principe is het WASP geen commercieel communicatiemiddel. Het is een instrument voor wijnproducenten dat hen helpt om zich efficiënt aan te passen aan, en veerkracht te ontwikkelen tegen de klimaatverandering.
Een heel goed initiatief als je het mij vraagt. Maar houdt het allemaal precies in?
Het WASP heeft een brede kijk op duurzaamheid in het algemeen, inclusief ecologische, economische en sociale factoren. Het legt de nadruk op eco-efficiëntie, biodiversiteit, vermindering van emissies en bedrijfskosten zowel in wijnkelders als in de wijngaarden. De ongeveer 500 aangesloten wijnbedrijven/leden uit de Alentejo kunnen deelnemen aan verschillende workshops en krijgen de mogelijkheid om op het platform informatie op te halen en uit te wisselen.
Helaas is het navolgen van alle adviezen en informatie vrijblijvend. Jammer! Daarom is er sinds 2020 het keurmerk van de WASP. Als lid van het WASP moet je voor minimaal 86% aan het 171 punten geldende duurzaamheidscriteria van het WASP voldoen om aanspraak te maken op dit keurmerk.
Sinds de invoering van 2020 zijn er van de 500 leden inmiddels 11 producenten met het WASP keurmerk. Het begin is er, zal ik maar zeggen. Het CVRA is overigens aan het onderzoeken of er ook een bepaalde vorm van naleving en verplichting mogelijk is op andere fronten.
Feit is wel dat ze met het WASP voorlopen op nieuwe Europese wetgeving. De wildgroei aan duurzame en biologische claims is inmiddels ongekend. Daar moet volgens de EU een eind aan komen.
Om in aanmerking te komen voor het keurmerk/certificering van het WASP moet minimaal 60% van het wijngaardoppervlakte voldoen aan de eisen van het WASP. Dit geldt ook, als je naast eigen wijngaarden druiven inkoop van derde. Deze derde partij moet dan ook voldoen aan het 60% norm voor de hoeveelheid geleverde druiven.
Voor de mensen die bij het getal van 500 leden denken dat je hiermee alle wijnboeren uit de Alentejo aan boord hebt. Helaas! Niet alle producenten zien de noodzaak in om lid te worden en zien bezwaren en eventuele toekomstige verplichtingen.
Dat de WSAP met 171 punten een beste waslijst aan normeringen heeft is duidelijk. Het meeste actuele onderdeel is de strijd om behoud van het water. De Alentejo kent, ondanks de algemene indruk, meerdere klimatologische omstandigheden. In meerdere streken van de Alentejo is het niet nodig om alle wijngaarden te voorzien van irrigatie. Vooral in de valleien en lager gelegen wijngaarden zit er genoeg vocht in de grond voor de wijnstok.
Voor de hetere streken in de Alentejo is dit een ander verhaal. Ondanks dat de Alentejo voor wijnliefhebbers een regio van belang is, is slechts 3,5% van de totale landbouw in de Alentejo aangeplant met wijngaarden. Daarnaast heeft een wijnstok aanzienlijk minder water nodig dan andere gewassen zoals mais. In de warme gebieden van de Alentejo is per jaar gemiddeld 3 liter water nodig om 1 liter wijn te maken. Maar zelfs hier lukt het producenten door middel van gebruik van elektronische systemen en praktische oplossing zoals nachtirrigatie om deze hoeveelheid minimaal te halveren.
Ondanks dat de wijnindustrie slechts een kleine deel van de waterconsumptie voor zijn rekening neemt zijn er toch uitdagingen. Want ook de andere gewassen zijn afhankelijk van water dat er in steeds mindere maten aanwezig is. Het stuwmeer Alqueva voorziet in een belangrijke waterbehoefte in de Alentejo. Maar liefst 20% van de wijngaarden in de Alentejo is hiervan afhankelijk. Voor nu bevat dit stuwmeer voldoende reserves, maar dit kan in de toekomst weleens veranderen. Wellicht sneller dan we denken. En dan wordt het misschien toch wel dringen in de rij voor de wijnproducenten.
Gelukkig zijn de wijnboeren goed onderweg. Wat betreft water heeft de WASP gezorgd voor een afname van 20% van de waterconsumptie! Een stap in de richting om door middel van wateropvang wellicht volledig onafhankelijk te worden van het stuwmeer.
Overigens wist de WASP ook op andere fronten winst te behalen. Zo is de consumptie van elektriciteit onder de 500 leden met 30% gedaald en worden er grote stappen gemaakt op het gebied van recycling.
Al met al reden voor optimisme. Keerzijde is natuurlijk dat al deze maatregelen – misschien tijdelijk – ook een prijskaartje hebben. Hoe en of de consument hierop gaat reageren is nog onduidelijk.
Dit was hem dan alweer. Hierbij zijn jullie qua ontwikkelingen in de Alentejo weer helemaal bijgepraat. Ik duik weer snel in mijn overige werkzaamheden. Want het najaar seizoen klopt alweer aan de deur. Het is tijd om (Portugese) wijn te verkopen!
Remmer is eigenaar van het Woerdens Wijnhuis en werkzaam geweest in de Portugese wijnwereld. Verder verzorgt hij wijnproeverijen, cursussen en wijnevenementen als de WIJNHall.
