Saudades de Portugal

Vinho Verde: een wijnstijl die synoniem staat voor een regio, waar ze witte wijn, rosé, rode wijn en zelfs distillaten maken. Allemaal met de naam Vinho Verde op het etiket. De wijnen (zowel rood, wit en rosé) kunnen een flinke bubbel hebben, maar ook stil zijn (zonder bubbel). Dus ga er maar aan staan; ik heb bijna medelijden met de marketeer die Vinho Verde moet vermarkten voor het grote publiek.

Met deze blog zal ik proberen licht in de duisternis te brengen over deze veelzijdige wijn. Op deze site staat al een algemene blog over Vinho Verde, dus ik zal proberen geen dubbele informatie te delen.

Vinho Verde is een wijnstijl afkomstig uit een gigantische wijnregio in het noorden van Portugal. Een weelderige groene regio die zich uitstrekt vanaf de noordelijke Spaanse grens tot Vale de Cambra in het zuiden. Vanaf de Atlantische Oceaan in het westen tot de Serra do Marão in het oosten. Ga je verder oostwaarts dan beland je in de Douro vallei waar de druiven voor de port staan aangeplant.

De regio is immens met meerdere grote rivieren en een landschap van relatief vlak tot glooiend en bergachtig. Ondanks dat elke van de negen subregio’s karakteristieke eigenschappen hebben, kunnen we toch wel stellen dat regen een belangrijk aspect is van deze regio. Nergens in Portugal valt zoveel neerslag als in de Vinho Verde regio. Zonder jullie te vermoeien met het aantal regen in millimeters; er valt hier meer regen dan in Nederland. De regen zorgt natuurlijk voor een vruchtbare bodem maar brengt tegelijk ook vele uitdagingen met zich mee. Tijdens het oogstseizoen loopt men het risico dat door regenval de rijpe druiven zich volzuigen met vocht, dit zorgt voor waterig en oncomplex sap. Ook ligt het probleem van schimmel op de loer. Door vocht vanaf het maaiveld kunnen schimmels via de druivenstok opklimmen naar het blad en de druiven. Voor beide problemen heeft men in de Minho een passende oplossing gevonden. De druiven worden relatief jong, met een groene zweem, geoogst alvorens de regenbuien neerdalen op het landschap. Verder worden de druivenstokken via pergola wijnbouw hoog boven het maaiveld geleid zodat de druiven en het blad relatief beschermd zijn tegen schimmels en ongedierte. Daarnaast is een voedingsrijke bodem geen ideale ondergrond om wijndruiven op te verbouwen. Wel voor de opbrengst per hectare, maar een rijke bodem geeft luie druiven. Druiven zonder complexiteit. En dat is nou juist wat je als wijnboer wel wilt. Daarom is het zaak om een bodem te zoeken waarbij voedingstoffen of snel wegspoelen of niet tot de bodem kunnen doordringen. Enfin, wijnboeren uit deze regio hebben voldoende uitdagingen.

Het ontstaan van een wijnregio

De wijnbouw in de Minho gaat net als de rest van Portugal terug tot voor de Romeinen. Toch zijn het de wijnen uit deze regio die in de 16^de en 17^de eeuw voor het eerst werden geëxporteerd naar andere Europese landen. De belangrijkste reden hiervan is uiteraard de havenstad Porto. Samen met bijvoorbeeld bacalhau werden de wijnen uit deze regio verscheept over de hele wereld.

Zoals vele wijngebieden in de wereld werd de regio pas veel later definitief afgebakend. Namelijk op 18 september 1908. Vanaf de rivier de Minho in het noorden strekt de regio zich uit tot langs de stad Porto. Hiermee is de Minho de grootste wijnregio van Portugal en één van de grootste wijnregio’s van Europa. De DO Vinho Verde, waarbij de regeltjes omtrent stijl en druivenrassen zijn opgenomen, kwam er uiteindelijk in 1959.

De regio

Ondanks het overwegend regenachtige klimaat zijn er binnen de Minho toch wel wat verschillen. Daarom is het fijn dat ook de Minho is opgedeeld in verschillende subregio’s. We gaan, globaal, van noord naar zuid en beginnen derhalve met de regio’s die tegen de Spaanse grens aan liggen. Overigens is nagenoeg elke regio binnen de Minho vernoemd naar een rivier.

Monção en Melgaço

Met deze twee gebieden beginnen we direct met die die de beste reputatie te pakken heben. Deze noordelijk gelegen gebieden hebben een wat gunstiger klimaat ten opzichte van de andere wijngebieden van de Minho. Het is hier waar de Alvarinho druif wijnen voortbrengt van ongekende klasse. Veel van deze grote wijnen hebben geen bubbel. De bodem bestaat uit graniet met hier en daar wat gravel.

Lima, Cávado en Ave

In deze gebieden vindt men naast graniet ook bodemstructuren van schist. Het regent hier overvloedig en alle wijnen hebben een fris en fruitig profiel. De meeste wijnen zijn een combinatie van meerdere druivenrassen. Alhoewel in Lima ook veel monocepage wijnen gemaakt worden van Loureiro.

Basto, Sousa, Amarante, Paiva en Baião

Deze vijf gebieden liggen meer landinwaarts en hebben daardoor een betere bescherming van de invloeden van de Atlantische Oceaan. De wijnen uit deze regio hebben naast de karakteristieke frisheid soms ook meer kracht en body. Een wat rijpere stijl Vinho Verde. Hier staan ook een aantal druivenrassen aangeplant zoals Avesso en Azal. Deze witte druiven hebben een langer groeiseizoen nodig om goed rijp te worden. De rode wijnen uit deze regio zijn ook voller en rijper met in sommige gevallen een geweldig rijpingspotentieel. Ik heb zelfs eens een 100% Touriga Nacional uit Amarante gedronken welke na 15 jaar flesrijping nog steeds uitstekend in orde was.

Natuurlijk kunnen we verder inzoomen op de verschillende regio’s waarbinnen zich wederom afzonderlijke subregio’s bevinden. Maar dat lijkt mij gezien de leeslengte van de blog niet wenselijk.

Dan nu het volgende onderwerp. De druivenrassen van Minho. Een lappendeken aan interessante druifjes waarvan sommige weelderig over Portugal zijn uitgewaaid en andere zich hebben ‘’beperkt’’ tot de grenzen van de Minho.

Alvarinho

De grote witte druif uit de Minho; over de grens met Spanje noemt men deze druif Albariño. Wijnen gemaakt van deze druif hebben altijd een grote mate van complexiteit. Meestal met een intense kleur en elegante geuren van limoen, passievrucht, witte bloemen, honing en soms wat hazelnoot en walnoot. Met natuurlijk een verfrissende zuurgraad. De druif staat voornamelijk aangeplant in Monção and Melgaço.

Arinto

In de Minho wordt deze druif ook wel Pederna genoemd. Van origine afkomstig uit de regio van Lissabon. Een heerlijk verfrissende druif met altijd bakken aan citrusfruit. Meer informatie over deze druif vind je in mijn blog over de witte druivenrassen van Portugal.

Avesso

Een echte local; deze Avesso. Voornamelijk aangeplant in de wat meer landinwaarts gelegen gebieden als Amarante en Paiva. Een druif met een flinke volumeknop, rijk, vol en knisperend.

Azal

Wederom een echte local. Azal is, mijns inziens, de meest groene wijn uit de region. Althans, qua smaak is dit een échte Vinho Verde. Wijnen van deze druif geuren vaak weelderig naar limoen, groene appels en gemaaid gras. Meestal in combinatie met een fijne mineraliteit.

Loureiro

De vriend van de regio. Net als de Arinto nagenoeg overal aangeplant. Wijnen van deze druif kennen qua smaakprofiel een grote diversiteit. De gemene deler qua smaak is een soort van munt/laurier toontje. Een verfijnde kruidigheid.

Trajadura

Deze druif wordt voornamelijk gebruikt om de wat meer steenfruit aroma’s toe te voegen aan de blend. Denk aan tonen van appel, peer en perzik. Trajadura is een goede kompaan en geeft vele Vinho Verde wijnen wat extra gewicht.

 Dan gaan we door naar de rode druiven; want er wordt ook rosé en rode wijn gemaakt in deze regio.

Espadeiro

Deze druif past uitstekend bij de regio. Een verfrissende rode druif met in de smaak altijd veel jong rood fruit. Uitstekend geschikt voor de rosé wijnen. De rode wijnen zijn vaak intens en paars van kleur.

Vinhão

De meest aangeplante rode druif in de Minho. Vinhão – in de Douro bekend als Sousão – is geen  teinturier. Dit is een hardnekkig gerucht… Een teinturier is een blauwe druif met naast een blauwe schil, ook blauw vruchtvlees. Er zijn overigens weinig blauwe druiven met gekleurd vruchtvlees. Ga er vanuit dat alle blauwe druiven die je kent, blank sap hebben met een donkere schil. Grote uitzondering op de regel in Portugal is de Alicante Bouschet.

Wijnen van Vinhão zijn uitzonderlijk levendig en fris. Naast het jonge frisse fruit kom je ook kruiden en soms wat aardse tonen tegen.

Onder de streep valt er in de Minho heel wat te ontdekken. Koop bijvoorbeeld eens een wijn van Anselmo Mendes, een zoekopdracht in Google biedt uitkomst. Ik heb laatst ook een Vinho Verde gedronken uit de stal van Esporão genaamd; Bico Amarelo. Ook erg plezierig.

De keuze is groot. Let wel goed op of je wijn met een bubbeltje wilt of niet. De wijnverkoper kan je dit vast vertellen. Onze hit is de Maria Saudade Vinho Verde. Afkomstig uit Melgaço met o.a. de Alvarinho druif en een bubbeltje. Met ook nog eens een prachtig etiket, vind ik.

Geniet van de zon, tot de volgende blog en drink zo nu en dan een lekker glaasje Vinho Verde!

Remmer is eigenaar van het Woerdens Wijnhuis en werkzaam geweest in de Portugese wijnwereld. Verder verzorgt hij wijnproeverijen, cursussen en wijnevenementen als de WIJNHall.