Saudades de Portugal

Deel twee van het tweeluik Portugese Druivenrassen – mocht je deel 1 hebben gemist. Afgelopen weken waren wederom druk en hectisch met online wijnproeverijen en andere activiteiten, het blijft een rare tijd waar we momenteel in leven. Dit is dan ook de eerste blog, waar ik al drie weken lang de eerste hand aan leg. Een Word document met alleen de titel ‘Het is wit en komt uit Portugal’ zweeft al drie weken rond op mijn bureaublad (tussen meerdere Word documenten overigens). Zo doe je telkens nieuwe ervaringen op als gastblogger, dat houdt het wel spannend.

Het onderwerp is zoals beloofd; De witte druivenrassen uit Portugal. Daar valt gelukkig genoeg over te vertellen, dus aan materiaal geen gebrek. Ik heb ervoor gekozen om in mijn vorige blog eerst de blauwe druiven te behandelen. Dit omdat deze wellicht wat herkenbaarder zijn dan de witte varianten in Portugal. Want eerlijk is eerlijk, de witte druivenrassen uit Portugal genieten geen wereldfaam qua bekendheid. Daar scoren de blauwe druivenrassen aanzienlijk beter.

Dat er prachtige witte wijnen gemaakt worden in Portugal is gelukkig wel bekend. Zowel in Portugal als over de grens. Als we naar het wijnland Portugal kijken qua klimaatzones en bodem is het geen verrassing dat je hier een grote diversiteit aan witte wijnen kunt maken. Met een beetje kennis over wijnbouw zie je dat hier alle nodige factoren voor het maken van mooie witte wijn aanwezig zijn. Bijvoorbeeld de lange kuststrook met verkoeling vanuit de Atlantische Oceaan. Deze verkoeling biedt in combinatie met een bodem van onder andere kalk en zand de mogelijkheid om frisse en elegante witte wijnen te maken. Anderzijds zorgen landinwaarts de vele valleien en bergen voor een divers landschap met vele microklimaten. Bij elkaar genomen uitstekende omgevingsfactoren voor het maken van witte kwaliteitswijnen.

Dan nu de druivenrassen. Wederom wil ik (lees; moet ik) mij in deze blog beperken tot een aantal witte druivenrassen. Maar voordat ik start met het behandelen van deze happy few, eerst nog even wat inleidende informatie. Net zoals bij de blauwe druivenrassen zien we in Portugal ook de aanplant van witte druivenrassen met een Franse oorsprong. Druivenrassen zoals Chardonnay en Sauvignon blanc. Alhoewel de aanplant van deze druivenrassen de afgelopen jaren is gestegen is de verwachting dat dit de komende jaren – gelukkig – weer zal afnemen.

Verder zijn een aantal witte druiven meer Iberisch dan specifiek Spaans of Portugees. Meestal in elk land met een andere naam, maar qua DNA identiek. Zoals bijvoorbeeld Albariño/Alvarinho en Verdejo/Verdelho. Die laatste is in Portugal sowieso een drama, veel druivenrassen kregen de afgelopen eeuw te pas en te onpas de naam Verdelho toegeschreven waardoor er een heuse wildgroei is ontstaan. Het druivenras Gouveio bijvoorbeeld, in principe is deze gelijk aan de Godello in Spanje. Maar helaas hebben veel wijnboeren Verdelho aangeplant als Gouveio, en andersom. Onderzoek is nodig om te bepalen of de druif ook echt overeenkomt met de naam, maar hier is momenteel geen budget voor.

Wederom gaan we ons, net als bij de blauwe druiven, verdiepen in een viertal druivenrassen. Keuzes… Drie druivenrassen die – naar mijn weten – nagenoeg niet de landsgrenzen van Portugal zijn overgestoken. En de eerdergenoemde Alvarinho, om deze druif kunnen we niet heen. Het is niet alleen een belangrijke druif, maar de druif staat ook nog eens synoniem voor de topkwaliteit van een bepaalde herkomstbenaming, namelijk de Vinho Verde.

Voordat we starten, een kleine shout-out voor de druif Síria. Misschien voor sommige bekend als Roupeiro in de Alentejo, Crato branco in de Algarve of Côdega in de Douro. Deze druif heeft een niet al te beste reputatie in de meeste literatuur; flinke opbrengst per hectare, een lage zuurgraad, aromatisch met weinig complexiteit. Dat is meestal de samenvatting, maar zeker niet mijn mening. De druif is overigens wel de meest aangeplante witte druif in de Douro vallei, maar dan voornamelijk voor de productie van witte port. Toch heb ik de afgelopen jaren prachtige wijnen gedronken van deze druif. In de blend met ander rassen in de Alentejo of als monocépage in de Beira Interior. De moeite waard om eens te proberen lijkt mij.

Dan nu mijn druivenlijstje.

Arinto

Mijn eerste ervaring met Portugese witte wijn was direct raak; Arinto. In 2006 op bezoek bij een olijfolieproducent in het noorden van Portugal, we doen een wijntje in de namiddag. De beste man had een fles ‘Muitogood’… Huh? Denk ik. Misschien een wijnregio ofzo? Ik durfde het niet te vragen, bleek uiteindelijk ook gewoon ‘heel goed’ te zijn. En daar was geen woord aan gelogen. Wat een wijn, ik werd direct van mijn sokken geblazen. Het bleek een wijn van Arinto te zijn afkomstig uit de regio Bucelas. Ik heb overigens nooit meer kunnen achterhalen welke wijn het exact was…

Met de regio Bucelas had ik wel direct de bakermat van deze druif te pakken. De oorsprong van de druif vind je namelijk hier. Er gaan online en zelf offline geruchten dat deze druif zijn oorsprong heeft in Duitsland en afstamt van de Riesling, maar dat is een fabeltje. De druif geeft prachtige resultaten in de regio Lissabon, maar kan overal in Portugal een stevig steentje bijdragen. De druif rijpt laat, met behoudt van zuren, dat is uitermate handig in de warme gebieden zoals de Alentejo. In de Vinho Verde staat de druif aangeplant als Padernã. Hier zorgt de druif voor strakke en mineraalachtige wijnen.

Alvarinho

De grote wijnen van de regio Minho komen uit de gebieden Monção en Melgaço. We kennen de Minho voornamelijk van de Vinho Verde. Heerlijke frisse witte wijnen met soms een licht bubbeltje. Veel van deze groene wijnen zijn echter geen hoogstandjes. De wijnen uit Monção en Melgaço daarentegen zijn dat wel. De Alvarinho is met deze gebieden verweven zoals de Chardonnay met de Bourgogne. Resulterend in complexe en rijke wijnen met een feest aan steenfruit en citrus.

Fernão Pires / Maria Gomes

Dit vroegrijpende druifje staat nog steeds op nummer één in de aanplantlijst van Portugal. De aanplant vind je voornamelijk in de westelijk gelegen regio’s Lisboa, Setúbal, Tejo en Bairrada. De druif geeft altijd een typische muskaatachtig aroma dat soms wat nootachtig lijkt. Nadeel is dat de druif in het lagere segment met leeftijd snel aan smaak verliest. Het devies is derhalve jong drinken. Toch zijn er, zoals altijd in de wijn, uitzonderingen op de regel. Druiven afkomstig van oude stokken én aangeplant op een bodem van zand, geven wijnen die wat jaartjes mee kunnen.

Encruzado

De Chardonnay uit Portugal, zo noem ik deze druif vaak. Voornamelijk in de overdadigheid. Encruzado heeft weliswaar veel meer bloemigheid en citrustonen dan een Chardonnay, toch is het profiel rijk en vol te noemen. En mede om deze reden is dit ook een druif die zich uitstekend leent voor een vergisting én opvoeding op eiken vaatjes. De druif is nagenoeg exclusief aangeplant in de Dão regio. Het is hier niet te heet, weinig neerslag en weinig wind. Omstandigheden waar de Encruzado zich fijn bij voelt. De exclusieve aanplant werkt natuurlijk niet mee om een grote fan-base op te bouwen. Maar misschien is het wel fijn, als deze druif een soort ‘best kept secret’ van Portugal blijft? Dacht ik zo.

Samenvattend kunnen we opmerken dat Portugal een hoop te bieden heeft op het gebied van witte wijn. Mede omdat ik met bovenstaand stuk naar mijn gevoel slechts een korte inleiding geef op het onderwerp. Er valt nog zoveel te ontdekken. Wijnen die je wellicht in de gaten kunt houden zijn de stille wijnen uit de Vinho Verde, hier worden momenteel grote stappen gemaakt op het gebied van kwaliteitswijnen. Witte wijnen uit de Douro vallei, het blijft on-ge-looflijk dat hier elegante en minerale witte wijnen gemaakt worden. De witte druiven staan hier zij aan zij met de blauwe druiven voor port. Een groter contrast in wijnstijl is haast niet mogelijk. De Alentejo heeft het moeilijk met witte wijn, het is hier altijd al warm, maar het was de afgelopen jaren wel erg heet. Gelukkig zijn er wijnboeren die goed kunnen meebewegen met deze uitdaging.

Wat mij betreft is het grootste geheim van Portugese witte wijn, het geheim zelf. Ik heb namelijk heel wat witte wijnen geproefd, maar Portugese wijnboeren blijven mij verrassen! Alsof ze een geheime kelder hebben waar ze keer op keer iets nieuws uit halen, en je dan semi-lachend aankijken met een blik van; ‘’heb je dit nog nooit geproefd dan?’’

Voor nu zijn jullie wellicht weer een stukje wijzer op het gebied van witte druiven uit Portugal. Deze keer geen wijnadviezen, hier gaan we wellicht in de toekomst nog een aparte rubriek voor optuigen.

Mocht je over het onderwerp Portugese druivenrassen meer willen weten? Op 26 maart geef ik een online wijnproeverij over Portugese wijn. Ik weet het, wat een ongegeneerde zelfpromotie, maar het is ook oprecht de behoefte om mijn kennis te delen. Want na blog drie kom ik er toch achter, dat ik eigenlijk gewoon een boek zou moeten schrijven. 😉

Remmer is eigenaar van het Woerdens Wijnhuis en werkzaam geweest in de Portugese wijnwereld. Verder verzorgt hij wijnproeverijen, cursussen en wijnevenementen als de WIJNHall.

Lees ook

Het is Blauw en Komt uit Portugal De lekkerste vis komt uit Portugal Touriga Nacional Dão: Geboorteplaats van Prachtige Druiven & Heerlijke Wijnen Het is Groen, Rood, Wit en Rosé Wijnregio Estremadura-Lisboa