Voor wie met kinderen naar Portugal verhuist of simpelweg nieuwsgierig is naar hoe het onderwijs daar is geregeld, kan het Portugese schoolsysteem in het begin wat vragen oproepen. Hoe zit het met kleuteronderwijs, wanneer begint de leerplicht en welke verschillende onderwijsvormen zijn er? In deze blog neem ik je mee in de opbouw van het Portugese onderwijssysteem, inclusief enkele praktische tips voor de inschrijving op school én het kopen of bestellen van de boeken, want ook dát werkt anders dan in Nederland.
Het Portugese schoolsysteem vs. alternatieve scholen
Regulier openbaar onderwijs (Escola Pública)
- Gratis voor alle kinderen, inclusief buitenlandse kinderen met residentie.
- Bestaat uit drie fasen:
– 1.º ciclo (basisonderwijs): 6–10 jaar
– 2.º en 3.º ciclo (middelbaar): 10–15 jaar
– Ensino Secundário (voortgezet onderwijs): 15–18 jaar
- Meestal lange schooldagen (tot 17:30), met een mix van lessen, pauzes, maaltijden en “studietijd”.
- Sterke nadruk op herhaling, discipline en toetsen.
- Lessen in het Portugees, extra begeleiding voor niet-native kinderen (ensino de apoio).
- Klassen zijn vaak niet groot (max 22 leerlingen).
Voordeel: gratis, toegankelijk, goede voorbereiding op Portugese universiteiten
Nadeel: vrij klassikaal, minder ruimte voor creativiteit of individuele ontwikkeling
Private scholen (Escolas Particulares)
- Variëren van religieus (bijv. katholiek) tot seculier, van traditionele tot meer moderne visies.
- Kleinere klassen, vaak betere voorzieningen.
- Lesprogramma volgt meestal het officiële leerplan (currículo nacional), maar met extra vakken zoals Engels of technologie.
Voordeel: meer structuur of begeleiding, betere faciliteiten
Nadeel: kostbaar (gemiddeld €300–€800/maand)
Internationale scholen
- Geven les in Engels, Frans of Duits.
- Volgen vaak buitenlandse curricula (bijv. IB, Cambridge, Nederlands, Frans Lycée).
- Populair bij expats, diplomaten en internationale ondernemers.
Voordeel: kinderen kunnen makkelijker terugstromen naar systeem in thuisland
Nadeel: hoge kosten (€5.000–€20.000/jaar), vaak lange wachtlijsten
Alternatieve scholen in Portugal
Alternatieve onderwijsvormen zijn in opkomst, vooral rond Lissabon, Algarve, Alentejo en Midden-Portugal.
Montessori en Waldorf (Steiner)
- Gericht op natuurlijke ontwikkeling, creativiteit en individuele groei.
- Vaak kleinschalig en met veel ouderbetrokkenheid.
- Sommige zijn erkend, anderen vallen onder “coöperatief” of privé-initiatief.
Unschooling / Zelfsturend leren
- Geen vaste methode, maar gericht op leren op het tempo en via de interesse van het kind.
- Kan via thuisonderwijs of in kleine leercollectieven.
Let op: Niet alle alternatieve scholen hebben formele erkenning. Dit kan gevolgen hebben voor doorstroom naar hoger onderwijs, officiële diploma’s, verzekeringen en inspectie.
Hoe schrijf je je kind in op een school in Portugal?
Voor reguliere scholen gaat dit via een centraal inschrijfsysteem van het ministerie van Onderwijs (Ministério da Educação), meestal tussen april en juni. Elk jaar dien je je kind opnieuw in te schrijven. Voor andere typen scholen regel je het vaak rechtstreeks met de school.
Wat heb je nodig voor inschrijving?
- NIF (fiscaal nummer) van het kind
- Nummer utente (zorgnummer, krijg je via het gezondheidscentrum)
- Inentingsboekje (Boletim de Vacinas)
- Bewijs van woonadres (meestal via Junta de Freguesia)
- Eventueel: schoolrapporten uit het vorige land + officiële vertaling
Na inschrijving krijg je bericht over plaatsing. De school houdt vaak rekening met afstand tot woonadres, broertjes/zusjes, en bijzondere behoeften.
Boeken & schoolmaterialen – anders dan in NL
In Portugal koop je als ouder zelf de schoolboeken – behalve in het openbare basisonderwijs (waar sinds enkele jaren gratis boeken beschikbaar zijn via het systeem MEGA).
Boekensysteem per schooltype:
| Schooltype | Wie betaalt boeken? | Hoe werkt het? |
| Openbaar (basisschool) | Regering (via MEGA) | Gratis boeken via app of voucher bij boekhandel |
| Openbaar (middelbaar) | Ouders (gedeeltelijk) | Zelf boekenlijst volgen + kopen |
| Privé/Internationaal | Ouders volledig | Boekenset bestellen via school of extern |
Ook schoolmaterialen (schriften, potloden, mappen, gymkleding) moeten ouders zelf kopen – soms krijg je hiervoor een lijst aan het begin van het jaar.
Samengevat:
- Portugal kent een mix van klassikaal en formeel onderwijs in het publieke systeem, en steeds meer alternatieven voor wie meer flexibiliteit of kindgerichtheid zoekt.
- Inschrijving vraagt enkele lokale documenten, maar is goed te regelen.
- Boeken en materialen koop je meestal zelf – het is handig daar in de zomer al mee te beginnen.
Hulp nodig?
Stuur me gerust een berichtje. Ik help je graag met de inschrijving en uitleg in het reguliere systeem. Daarnaast heb ik mijn netwerk door (bijna) heel Portugal en kan ik dus altijd wat tips geven en contactgegevens delen van gelijkgestemden.
Sabine woont samen met haar Portugese man en zoon Sem (12) sinds 2018 in Portugal. Eerst runden zij de succesvolle B&B Quinta do Rio Alva, inmiddels helpt Sabine gezinnen die emigreren naar Portugal met haar bedrijf Sabine Kolken Consultancy. Wil je meer weten over het emigratieproces naar Portugal, volg dan deze maandelijkse blogs. Je kunt Sabine ook volgen op Facebook en/of Instagram.
Hoi hoi
Wij gaan emigreren met onze 7 en 11 jarige jongens en nog erg zoekende qua onderwijs. Onze oudste heeft zware vorm van dyslexie. Ik vraag mij af of hier rekening mee gehouden word in het onderwijs? En of er mensen met ervaring zijn met dyslexie en aanleren nieuwe taal?
Hoi Tessa, Wat een leuk vooruitzicht!
Toen wij vertrokken uit Nederland zat onze zoon in groep 2, we hadden geen idee dat hij dyslexie had. Tijdens de corona kwam ik erachter dat er wat aan de hand was. Hij werd altijd lui genoemd, maar hij had blijkbaar zware dyslexie. Sinds dit was geconstateerd heeft hij hele goede hulp gehad. Hij krijgt aangepaste toetsen en extra begeleiding. Dus wees niet bang! Contact me even via hello@sabinekolken.com voor meer informatie hoe dit aan te pakken!