Ik herinner me nog vaag dat tijdens mijn jeugdjaren de brandweermannen de straten afschuimden en aanbelden aan iedere deur. Dat was zo in december, begin januari. Je kon er niet aan ontsnappen door je deur niet open te doen. Ik vermoed dat ze de huisnummers noteerden waar ze nog geen succes hadden gehad. Ze verkochten een soort jaarkalender die bulkte van de reclame, soms opgesmukt met foto´s van poesjes of andere beestjes. Wie zegt er nu “neen” tegen een brandweerman. Je weet maar nooit dat je schouw in brand vliegt. Wie dan geen kalender heeft gekocht, moet vast wat langer wachten op hun komst, zo dachten we toen.
Die kalender diende eigenlijk tot niets. Die kwam algauw in een lade terecht of werd ontdaan van het steviger achterblad waar alle noodnummers netjes werden opgesomd. Dat was, zover ik me kan herinneren, het interessantste deel van die kalender. Of die kalender traditie nu nog bestaat in Vlaanderen weet ik niet. Ik ben ondertussen alweer bijna 5 jaar weg uit België en woon nu in Portugal.
Geld hadden we niet nodig toen we op een zondag in december naar de hoofdbrandweerkazerne in Coimbra gingen voor een soort opendeurdag. Daar konden we het rollend materiaal uit 1929 bewonderen, een prachtige brandblusauto die het blijkbaar nog altijd goed deed… rijden of blussen? We kregen een professionele toelichting bij elk geëtaleerde kostuum dat paste bij elke specifieke ramp die zich zou kunnen voordoen: een brand in een huis, een ongeluk met een tankwagen met chemicaliën, een aardbeving, een drenkeling,… maar daarvoor waren we eigenlijk niet naar de kazerne gegaan.
Wel voor de jaarlijkse tijdelijke tentoonstelling van een niet zo traditionele kerststal, zo´n 90-tal jaar oud. Die creatie verschilt sterk van de andere, meestal statische, kerststallen die overal tentoongesteld staan. Al van bij het begin van ons bezoek, nodigde de middeleeuwse poort ons uit er onderdoor te lopen. Meteen sfeer, nadat we eerst de buitenstal met de geitjes en de schaapjes hadden bewonderd die er blijkbaar ook moesten voor zorgen dat de stadskinderzieltjes het buitenleven konden proeven. Het leek allemaal maar een donkere bedoening, maar daar kwam plots verandering in, toen het “oog” voelde dat er volk was. Plots begon het bewegingsmechanisme te werken en gingen de lichtjes flikkeren.
Meerdere generaties brandweermannen hebben, waarschijnlijk tijdens hun wachttijden, gebouwd aan dit kerst tafereel. Verschillende figuren begonnen rondjes te draaien en oude ambachten kregen een dynamische voorstelling: de olijfpers, de smid, de watermolen, de houtzagerij, het waterrad, ze kwamen allemaal in beweging. Zo´n 150 geschilderde kleifiguurtjes, waarvan een 50-tal dieren. Ik moet toegeven dat ze nogal bruut geschilderd waren, maar ze stonden te pronken. Naar het schijnt heeft elke brandweerman zijn steentje bijgedragen aan deze compositie, welke ook zijn talent was.
Maar diegene die het motorgedeelte in elkaar heeft gestoken, verdient volgens mij de meeste pluimen. Je kon achter de schermen het mechanisme bekijken en vaststellen dat er meer fietskettingen en tandwielen in verwerkt waren dan dat ik ooit fietsen heb gezien in Coimbra. Het was op het eerste zicht een primitieve constructie waarbij ook houten balken, touwen en katrollen werden verwerkt. Maar het functioneerde, dus geen commentaar. Ik zag ook een wiel van een kruiwagen en een wasmachineonderdeel. Met andere woorden een mooi staaltje van recyclage.
We waren de enige bezoekers. Deze fantasiewereld is ooit gecreëerd om de bevolking te sensibiliseren voor de brandweer en misschien om respect voor de brandweermannen af te dwingen. Ik eindig graag met deze noot: de vriendelijk brandweerman richtte zijn blik en zijn uitleg uitsluitend tot mijn partner. Ik weet niet of Coimbra ook geëmancipeerde vrouwen in het korps heeft. Nu leek het meer brandweermannen onder mannen?
Fijne feestdagen. Hou het veilig met kaarsen en vuurwerk. *
(* ivm de feestdagen een tijdig geschreven blog)
Marieleen is sinds augustus 2019 heerlijk “reformada” en heeft dus tijd (en zin) om elke eerste zaterdag van de maand allerlei ontdekkingen in Coimbra te delen. Plus natuurlijk haar enthousiasme en liefde voor de stad! Volg haar op Instagram voor nog meer foto´s van Coimbra en omgeving. Voor een rondleiding of een bezoek aan de stad aarzel niet haar te contacteren via marieleenb.pt@gmail.com.
