Saudades de Portugal

Ons lieflijke bedrijfje Agro-turismo Quinta da Fonte, bevindt zich in een afgelegen vallei tussen twee kleine dorpjes in het midden van Portugal. Ons valleitje was vroeger ook een zelfstandig dorpje, genaamd Fontainha, met daarin 7 huizen met in ieder huis een gezin met 3 of 4 kinderen, tezamen dus ongeveer 35 tot 45 inwoners. De huisjes hier zijn piepklein, het is bijna niet voor te stellen dat in deze kleine huisjes gezinnen met 3 of 4 kinderen woonden!

Toen wij 11 jaar geleden het eerste huisje kochten stond het een jaar of 5 leeg, er was geeneens een badkamer of toilet binnenshuis en ook geen stromend water in de keuken. Er was 1 kraan buiten en de keuken bestond uit een klein schuurtje met een houtoven, waarin vroeger het brood werd gebakken en waar de mensen een open vuur maakten, waarop gietijzeren pannen op pootjes gezet werden waarin de rest van het eten werd klaargemaakt. Onze ‘buren’ in het dorp verderop, een half uur lopen vanaf ons huis, hebben nog altijd een dergelijke keuken met een houtoven en een open haard met een enorme schouw erboven, waarin in de winter piepkleine krukjes worden gezet, direct naast het vuur, zodat je lekker warm zit. Op het vuur grillen ze kastanjes in een enorme zwartgeblakerde pan en iedereen zit op een piepklein krukje IN de open haard kastanjes te eten!

Openhaard

Kastanjes

En dit is in Portugal, althans in ieder geval in dit deel van Portugal, zeker niet uitzonderlijk… Alle bewoners van de dorpen om ons heen hebben een moestuin, verbouwen zelf druiven en maken daarvan wijn, verbouwen groenten voor eigen gebruik en vaak hebben ze een koe of varken dat vest gemest wordt en een keer per jaar wordt er een dier geslacht dat in delen in de vriezer gaat voor de rest van het jaar. Allerlei ‘ouderwetse’  technieken zijn hier nog dagelijks in gebruik, zoals het maken van worst en roken van worsten in de schoorsteen, het bakken van brood in de houtoven en ga zo maar door. Ook wassen gebeurt zeer regelmatig nog met de hand!

Ieder dorp heeft een eigen wasplaats met grote betonnen bakken met een soort ingebouwd wasbord, waar de oude dames uit de dorpen met een teil op hun hoofd met daarin de vuile was, heen lopen en waar ze hun was doen. Voor ons Nederlanders een zeer exotisch gezicht, maar hier dus nog heel veel voorkomend. Zo zien we ook regelmatig vrouwen lopend vanaf de markt terug naar het dorp gaan, met een grote zak met inkopen OP hun hoofd en in iedere hand nog een tas of zak met spullen… De bevolking in de kleine dorpjes in centraal Portugal is veelal oud, veel mensen hebben geen auto en doen nagenoeg alles te voet. Als ik naar de markt rijd, heb ik bijna elke keer wel een oude dame als lifter aan boord, die ik in de auto moet helpen, omdat de vrouwtjes vaak piepklein zijn en onze auto heel hoog! Dus duw ik de dame in kwestie bij het achterwerk in de auto… vaak tot grote hilariteit van de liftster zelf.

Het heeft wat voeten in de aarde gehad, voordat mijn partner en ik hier een beetje ingeburgerd waren. We hebben vanaf het eerste moment dat we hier kwamen wonen geprobeerd ons de Portugese taal eigen te maken en dat is inmiddels goed gelukt. Dit maakt natuurlijk dat we ons in ieder geval verstaanbaar konden maken en daardoor in contact konden komen met de lokale bevolking. Bijna niemand in deze streek spreekt enige andere taal dan Portugees, wat enorm handig is voor het leren van een taal, want daardoor moesten we wel Portugees leren spreken. In het begin ging dat natuurlijk met horten en stoten en vooral veel hilarische fouten.

Sommige woorden lijken erg op elkaar, in elk geval toen we deze taal net gingen leren… zo vertelde ik een buurvrouw dat ik die dag EIEREN had gepoot…. zij zweeg in alle talen en ik begreep dat ik iets geks gezegd had. Ik bedoelde DRUIVEN! Het duurde even voor dit opgehelderd was. Op een ander moment vertelde ik een andere buurman die bij ons kwam eten en die heerlijk aan de zelfgebakken koekjes zat, dat er POEP in de koekjes zat… Ook hij bleef in verbijstering door kauwen en ik vroeg me wederom vertwijfeld af wat ik nu weer had gezegd! Het waren koekjes met noten en chocolade en COCOS, door het uitspreken van de klemtoon op een andere letter wordt dat POEP!

Ook inkopen doen bij de bouwmaterialen handel was niet altijd makkelijk, omdat het een winkel is met een toonbank, dus je kunt niets aanwijzen, je moet het uitleggen. Ik werd steeds naar de winkel gestuurd met voor mij onbegrijpelijke opdrachten, dingen waarvan ik in het Nederlands niet eens wist wat het was en waarvoor het moest dienen, moest ik hier in het Portugees proberen uit te leggen. Alle medewerkers van de bouwmaterialen handel gingen direct paraat staan achter de toonbank zodra ik binnenkwam, omdat ze wisten dat dit onbetwistbaar een lachwekkend moment zou worden. Waarna ik dan weer met handen en voeten en tekeningen probeerde uit te leggen wat ik nodig had. Altijd beginnend met ‘Goedemorgen! Ik heb EEN DING nodig… het is voor water, van plastic, groot, wit en ga zo maar door’. Waarna de medewerkers alle mogelijke grote witte plastic dingen voor water aan kwamen dragen om aan mij te tonen. En meestal kwam er eentje met het juiste artikel tevoorschijn, vaak nadat de halve zaak al aan mij was geshowd! Inmiddels gaat dat gelukkig een stuk makkelijker en weet ik de meeste woorden wel, dus het lachwekkende theater komt er niet meer vaak aan te pas, tot groot verdriet van de winkel medewerkers!

In het naastliggende dorpje Vale do Rio is een paar jaar geleden een comité opgericht ’ter vitalisering van Vale do Rio’. Een prachtig initiatief van een van de dames die in het dorp een huisje heeft, waar ze regelmatig in het weekend vertoeft. De dame in kwestie in lerares aan de Hoge Agrarische School in Coimbra en haar echtgenoot is van oorsprong afkomstig uit dit kleine dorpje. Ik werd gevraagd om in het bestuur van dit comité plaats te nemen, als buitenlandse, buurvrouw en eigenaresse van een toeristisch bedrijfje. Een grote eer! In alle voorgaande jaren gebeurde er absoluut NIETS in dit kleine dorpje, waar nog maar een paar oudere mensen woonachtig zijn en een enkele veertiger. De verkiezing van het bestuur was een heel officiële aangelegenheid. Er was een stembus en er waren stembriefjes waarop stond BESTUUR A en verder niets, je kon dus alleen kiezen voor bestuur A, want er was geen bestuur B!!! Iedereen kwam van heinde en verre om te stemmen en bestuur A won!

Ik werd aangesteld als ‘derde element’ en had vanaf dat moment een plek in het bestuur! Vanaf het moment van de oprichting van deze club, gingen de vrouwen het dorp mooier maken door voor alle huizen bloeiende planten te zetten, de mannen gingen van alle oude wijnvaten plantenbakken maken en er werd een aantal keer per jaar een bijeenkomst georganiseerd voor inwoners, vrienden en familie. In het najaar kastanjes grillen en kastanjes eten. In de zomer accordeon muziek, sardines grillen en dansen. Inmiddels is er een Facebook groep met vrienden van Vale do Rio, waar ook alle voormalige inwoners van dit dorpje lid van zijn geworden, van wie velen inmiddels geëmigreerd zijn en wonen in Frankrijk, Luxemburg en Zwitserland.

In augustus komen alle emigranten terug naar het moederland en vieren in Vale do Rio feest met alles wat traditioneel is hier, sardines en accordeon muziek! Ik ben inmiddels gepromoveerd tot vice-voorzitter van de club en hoef eigenlijk nooit iets te doen, als ik maar kom opdraven bij feestelijkheden. Een prachtig land dit, met zeer geestige gewoonten en gebruiken. Ik hoop nog lang mee te mogen feesten bij de dorps happening in augustus!

Meer informatie vind je op onze website.