Barcelos is een stad met meer dan 850 jaar geschiedenis, trots gelegen aan de rivier de Cávado, midden in de Minho. Wie aan Barcelos denkt, ziet meteen de kleurrijke haan voor zich. Dit vrolijke symbool, voortgekomen uit een eeuwenoude legende, is niet alleen hét icoon van de stad, maar van heel Portugal. Deze plaats ademt geschiedenis en traditie. Hier wandel je door middeleeuwse straatjes, proef je van eeuwenoud vakmanschap en ontdek je de ziel van de Minho-regio.
Elke donderdag verandert de stad in een bruisende ontmoetingsplaats tijdens de beroemde Feira de Barcelos, één van Europa’s grootste en oudste openluchtmarkten met keramiek, streekproducten, textiel, ambachten en vers fruit. Een perfecte plek om de lokale tradities en ambachten van dichtbij mee te maken. De marktplaats, het Campo da República, kreeg vanwege zijn rol in het dorpsleven zelfs de status van openbaar monument.
Ook op historisch vlak heeft Barcelos veel te bieden. De ruïnes van het Paço dos Condes de Barcelos en de middeleeuwse brug over de Cávado herinneren aan de glorietijd van de stad. Daarnaast zijn er charmante kerken en kapellen, zoals de gotische Igreja Matriz de Barcelos, die later barokke details kreeg. Wandelend door de oude straatjes ontdek je pleinen, stenen kruisen en kleurrijke gevels die de stad haar karakter geven. Het weer zat niet mee toen wij er waren, vandaar de wat treurige foto’s.
Ponte de Barcelos
Geschiedenis is overal in Barcelos. Deze imposante 14e-eeuwse brug was eeuwenlang de belangrijkste doorgang over de rivier voor reizigers, handelaren en pelgrims. Nog altijd maakt de brug deel uit van de Caminho Português de Santiago, de Portugese pelgrimsroute. Het is een van de meest markante bezienswaardigheden van de stad. Hij overspant de rivier de Cávado en verbindt de stad Barcelos met Barcelinhos, aan de overkant van het water. De brug bestaat uit vijf grote bogen die in graniet zijn opgetrokken, een typisch voorbeeld van gotische civiele bouwkunst. De bogen zijn licht spits toelopend, wat de brug niet alleen stevigheid geeft, maar ook een elegant silhouet. Ondanks dat ze eeuwen geleden is gebouwd, heeft de brug haar oorspronkelijke structuur grotendeels behouden.
De architectuur en ligging dragen bij aan de schoonheid van de brug. Vanaf de Ponte de Barcelos heb je een prachtig uitzicht over het oude stadscentrum, met de ruïnes van het Paço dos Condes de Bragança op de achtergrond, en over de rustige oevers van Barcelinhos. Vooral bij zonsondergang kleurt het graniet goudachtig en is de aanblik ronduit schilderachtig.
Igreja Matriz de Santa Maria Maior
Deze gotische kerk vertelt verhalen uit dezelfde tijd. Het is een van de belangrijkste religieuze gebouwen van de stad. Hij staat vlak bij de historische kern, niet ver van de ruïnes van het Paço dos Condes de Bragança en de oevers van de rivier de Cávado. Deze imposante kerk werd gebouwd in de 14e eeuw, vermoedelijk op initiatief van D. Pedro, graaf van Barcelos en zoon van koning D. Dinis.
De kerk is een prachtig voorbeeld van de overgang van de Romaanse naar de Gotische stijl, een fase die in Portugal in de 13e en 14e eeuw plaatsvond. Het grondplan is relatief eenvoudig: een enkel langgerekte schip zonder dwarsbeuk, bekroond met een halfronde apsis. Bijzonder aan de façade zijn de grote gotische toegangspoort met spitsbogen en het rozenraam erboven, dat het interieur met licht overspoelt. Binnen overheerst de eenvoud: dikke muren, weinig versiering en een bijna sobere sfeer, die doet denken aan de vroegste christelijke tempels. De Igreja Matriz de Santa Maria Maior is sinds 1927 een Nationaal Monument, wat benadrukt hoe belangrijk dit gebouw is voor het Portugese erfgoed.
Paço dos Condes de Bragança
Dit is een van de meest intrigerende historische plekken van Barcelos. Hoewel er vandaag de dag slechts ruïnes van over zijn, vertellen de stenen nog steeds het verhaal van de macht en invloed van de graven van Bragança, een van de machtigste adellijke families in de Portugese geschiedenis. Het paleis werd in de 15e eeuw gebouwd in opdracht van D. Afonso, de 8e graaf van Barcelos, die later bekend zou worden als de eerste hertog van Bragança. Om zijn status kracht bij te zetten, liet hij in Barcelos een indrukwekkend paleis optrekken, vlak naast de oevers van de rivier de Cávado en dicht bij de Igreja Matriz de Santa Maria Maior.
Het gebouw werd ontworpen in een gotisch-manuelijnse stijl, kenmerkend voor de overgang van de late middeleeuwen naar de vroege renaissance in Portugal. Het bestond uit meerdere verdiepingen en vleugels die rond een binnenhof waren gerangschikt. Binnen bevonden zich grote zalen voor ontvangsten, woonvertrekken en dienstvertrekken, allemaal met uitzicht op de stad en de rivier. in de 17e eeuw begon het langzaam in verval te raken, toen de hertogen van Bragança hun residentie naar Vila Viçosa verplaatsten. In de 19e eeuw werd het paleis zwaar beschadigd door de ineenstorting van delen van het gebouw en door plunderingen, waardoor alleen ruïnes overeind bleven. De overblijfselen van het Paço dos Condes de Bragança vormen samen met de omliggende tuinen en de nabijgelegen middeleeuwse brug van Barcelos een schilderachtige en historische plek.
Het Paço dos Condes de Bragança is tegenwoordig beschermd als Nationaal Monument, en maakt deel uit van de belangrijkste erfgoedlocaties van Barcelos. Het is een stille herinnering aan de macht en invloed die deze stad ooit uitoefende in de Portugese geschiedenis.
Igreja do Senhor Bom Jesus da Cruz de Barcelos
Deze kerk staat op het Campo da República, het grote centrale plein van Barcelos, dat vaak als het hart van de stad wordt gezien. Het heiligdom is gebouwd op de plek waar volgens de overlevering in 1504 een wonder plaatsvond. Er verscheen namelijk een mysterieus kruis van aarde in de grond, midden op het plein. Dit verschijnsel werd door de inwoners als een goddelijk teken gezien en leidde tot een sterke devotie. De huidige kerk dateert uit 1704, en werd ontworpen door de beroemde Portugese barokarchitect João Antunes. De gevel is sober maar elegant, en het interieur verrast met prachtige decoratieve details.
De kerk is nauw verbonden met een van de bekendste evenementen van Barcelos: het Festa das Cruzes (Feest van de Kruisen). Dit jaarlijkse evenement, dat traditioneel begin mei wordt gehouden, is het grootste religieuze feest van de stad en trekt bezoekers uit heel Portugal. Tijdens dit feest wordt de Igreja do Senhor Bom Jesus da Cruz het middelpunt van processies, religieuze ceremonies en volksfeesten. De stad wordt dan versierd met bloemen, kruisen en kleurrijke decoraties, en het plein rond de kerk bruist van de festiviteiten.
Wie meer wil leren over de beroemde haan en andere keramische kunst, mag het Museu de Olaria niet overslaan. Hier ontdek je de veelzijdigheid van de Portugese pottenbakkerskunst, van traditionele stukken tot moderne interpretaties. Ook in de Torre da Porta Nova, de middeleeuwse stadspoort, draait alles om ambacht: tegenwoordig herbergt deze toren het Centro do Artesanato, een plek waar je het werk van lokale kunstenaars kunt bewonderen en kopen.
Cultuurliefhebbers kunnen terecht in het Teatro Gil Vicente, genoemd naar de beroemde toneelschrijver die volgens sommigen in Barcelos werd geboren. Sinds begin 20e eeuw is het een belangrijk cultureel podium in de stad. Voor een moment van rust in de stad zelf is het Parque da Cidade een groene oase waar de locals samenkomen om te wandelen, sporten of gewoon te genieten van de natuur langs de rivier.
Barcelos is dus veel meer dan de haan die Portugal wereldwijd symboliseert. Het is een stad waar geschiedenis, traditie, folklore en gastronomie samenkomen – en waar je het echte noorden van Portugal kunt beleven. Van de levendige markt tot de stille kerk, van kleurrijke keramiek tot eeuwenoude legenden – alles draagt bij aan de unieke sfeer van deze stad. Een bezoek voelt als een reis door tijd en traditie, met op elke hoek een stukje Portugal.
