Wel die met het mooiste verhaal. Op het einde van het jaar is het interessant eens terug te blikken op het voorbije jaar of zelfs het verre verleden. En geloof het of niet, er was recent een aanleiding om in gedachten een 30-tal jaren terug te gaan in de tijd. In de toenmalige natuurvereniging De Wielewaal, waarvan ik lid was, kwamen we op het idee aandacht te besteden aan “speciale” bomen in het werkingsgebied.
Bomen van bijvoorbeeld uitzonderlijke ouderdom, bomen met een opvallend uitzicht of kruin, of bomen met een origineel verhaal. Het zou interessant zijn ze eens te catalogeren en deze “monumenten” onder de aandacht te brengen van de bewoners. Mogelijks zou dit initiatief een zekere bescherming van de eigenaren of de plaatselijke besturen kunnen afdwingen. Al te vaak werden deze “oude” rakkers geveld zonder dat er werd stilgestaan bij hun ecologische waarde. Of ze werden slecht onderhouden waardoor ze meer gevaar liepen op ziektes. Soms werden ze zelfs onnodig gekapt en verdwenen de houtblokken in de kachel.
Maar wie kent er nu zo een groot werkingsgebied van binnen en van buiten. Het ging hier immers over meerdere gemeentes in Oost-Vlaanderen. Maar dan kunnen de leden van een vereniging wel eens een waardevolle bijdrage leveren. We deden een oproep in het regionaal natuurblad en vroegen om ons te informeren waar de waardevolle bomen stonden en welk belang ze eventueel hadden. Het blijft een subjectieve keuze natuurlijk. Maar de respons werd een succes. Zowel op toegangklijke als op privéterreinen bleken er aardig wat reuzen te bewonderen.
Nu hadden we destijds al een getalenteerde fotograaf in ons midden, Guido Breckx, die meteen enthousiast reageerde op onze vraag voor samenwerking. De man fietste naar alle gemelde locaties en maakte prachtige zwart-wit foto´s van die bomen. Die werden later gepresenteerd op een tentoonstelling in Buggenhout onder de naam: “Bomen zijn monumenten.”
Laat het nu net deze terugkerende titel zijn die me ertoe heeft aangezet aandacht te besteden aan de internationale wedstrijd “Europese boom van het jaar”. Het was een artikel in “News in Coimbra” dat melding maakte van de Portugese voorronde die in 2024 had plaats gevonden. Ik las dat deze wedstrijd sinds 2011 op Europees niveau wordt georganiseerd. Alle deelnemende landen kiezen eerst op nationaal niveau een boom uit. Het zijn de bewoners van het land die hun stem kunnen uitbrengen. De gekozen boom hoeft zeker niet de oudste of de mooiste boom te zijn, maar wel een boom met een “verhaal”.
Er werden in Portugal zo’n 17.000 stemmen uitgebracht waarvan er 2713 naar de “Figueira dos Amores” gingen, een boom in Coimbra. Een boom met een sterk verhaal, namelijk het verhaal van Pedro en Inés. De Portugese winnaar was gekend. Het boomzaadje (afkomstig van de Sydney Botanic Gardens in Australië) of de stek (weet ik niet zeker) werd in de 19e eeuw in de Jardins da Quinta das Lágrimas geplant, een tuin gelegen op de linkeroever van de Mondego, in het stadsdeel Santa Clara. Nog op wandelafstand van het oude centrum voor wie graag eens gaat kijken. De vroegste vermelding van deze boerderij dateert uit 1326. De tijd dat Rainha Santa Isabel, de patroonheilige van Coimbra, een kanaal liet aanleggen om water van twee plaatselijke bronnen naar de lager gelegen klooster, Mosteiro Santa Clara, te brengen. In de 17e eeuw werden er muren rondom de Quinta gebouwd om akkers en bomen te beschermen en er werd een grote watertank aangelegd. In de 19e eeuw kwam er een op waterkracht werkende molen waarmee goede kwaliteit van olijfolie (naar het schijnt) werd geperst. Het domein is dus een mooie groene plek aan de rand van de stad en zeker een bezoekje waard.
Reken op twee uren vertoeven of langer als je met kinderen bent. Je vindt er een avontuurlijk en natuurlijk bos en vele wandelpaadjes, een vijver met eenden, een amfitheater en een cafetaria (onzeker wanneer die open is). Je kan er uiteraard ook picknicken in het zonnetje. Een rustige plek.
In februari 2025 zal het deze ondertussen flink uit de kluiten gewassen Ficus macrophilla/Figueira-da-austrália zijn die Portugal dus vertegenwoordigt in de wedstrijd op het Europese niveau. De naam zegt het al: in Australië is de boom inheems en hij groeit op nogal arme gronden. Om de boom van omvallen te behoeden spreidt hij de wortels breed uit. Het is dus geen boom voor kleine tuinen. Hij heeft ook de reputatie zijn zaden in andere kruinen te droppen waar de kleine zaailingen hangwortels ontwikkelen. Op het moment dat ze de grond raken gaat de ficus zijn gastboom als het ware wurgen. De boom heeft dan een zelfstandige stam.
Wil je de boom in Coimbra gaan bewonderen, dan ga je via de ingang aan de zijkant van het domein (niet de hotel ingang) en via een bescheiden (oefen)golfterrein op ontdekking. Een toegangskaartje met foldertje kost tussen 1,5 en 3 euro. Op maandag is de tuin gesloten voor het publiek. Er zijn een 50-tal andere boomsoorten te ontdekken. En een 20-tal interessante punten, waaronder de bron van Pedro en Inês. Wie het trieste verhaal van deze geliefden er graag nog eens op naleest, verwijs ik naar een eerder artikel op Saudades de Portugal.
Dan weet je meteen waarom deze monumentale boom niet de mooiste, noch de grootste is, maar… u raadt het al.
Grote bomen zijn moeilijk in beeld te brengen. Je moet afstand kunnen nemen en dat was best moeilijk hier. De boom is omringd door meerdere bomen. Dus zie je hem nooit in zijn geheel op mijn foto´s. Maar in de tuin zelf kan je hem niet missen. Hij staat vlakbij de Arco, de neogotische boog uit de 19e eeuw. De kruin van de boom is niet zo indrukwekkend naar mijn mening. Maar het wortelgestel dat hoog boven de grond uitsteekt en diepe spleten creëert is het meest fotogeniek. Maar ook hier geldt dat er een referentie moet zijn om de ware grootte hiervan te kunnen inschatten. Dus ben ik uitzonderlijk ook maar eens gaan klauteren om als vergelijk in beeld te komen.
Ik meet 1.70 m. Ik houd jullie op de hoogte van de winnaar! Geniet van de foto´s.
Marieleen is sinds augustus 2019 heerlijk “reformada” en heeft dus tijd (en zin) om elke eerste zaterdag van de maand allerlei ontdekkingen in Coimbra te delen. Plus natuurlijk haar enthousiasme en liefde voor de stad! Volg haar op Instagram voor nog meer foto´s van Coimbra en omgeving. Voor een rondleiding of een bezoek aan de stad aarzel niet haar te contacteren via marieleenb.pt@gmail.com.
