De bottenkapellen van Portugal zijn gebedshuizen waar het plafond en de muren geheel of gedeeltelijk zijn bedekt met menselijke resten. Niet zomaar in het wilde weg beplakt, maar zeer gestructureerd in mooie patronen. Vandaag extra aandacht voor de capela dos ossos (bottenkapel) behorend bij de Igreja do Carmo in Faro, de hoofdstad van de Algarve.
De barokke Igreja do Carmo met twee klokkentorens in Faro in de Algarve is een van de aantrekkelijke kerken van de stad. Met prachtig 18e-eeuws verguld houtsnijwerk en glas-in-loodramen aan de binnenkant en een aangename witgekalkte buitenkant met ooievaars die op de torens nestelen. Voor de kerk vind je een typische calçada portuguesa op het plein, met het stadswapen van Faro. De belangrijkste attractie van de kerk voor veel bezoekers is echter de Capela dos Ossos (bottenkapel), gelegen in een kleine ommuurde tuin, net achter het hoofdgebouw van de kerk.
Voluit heet deze kerk met een hele mond vol ‘Igreja da Ordem Terceira de Nossa Senhora do Monte do Carmo‘. Deze kerk is een van de belangrijkste historische monumenten in de Algarve. Hij werd in 1713 gesticht door bisschop D. António Pereira da Silva. Na de sloop van de oorspronkelijke gevel en het centrale lichaam werd vanaf 1747 een nieuw, groter gebouw gebouwd. Het meest opmerkelijk aan deze kerk is “de versiering” van de sacristie en het verzendhuis. De Capela dos Ossos (bottenkapel), grenzend aan de kerk (uit 1816), evenals de verzameling beelden van de triomfprocessie.
De bottenkapel in Faro behoort dus tot de Igreja do Carmo en werd in 1816 gebouwd. De botten werden opgegraven op de overvolle begraafplaats en zijn afkomstig van monniken. De kapel is bekleed met de botten van ongeveer 1245 skeletten en de beenderen sieren de muren en plafonds in nette geometrische patronen. Bij binnenkomst luidt de inscriptie: “Pára aqui a considerar que a este estado hás-de chegar“, dus “Stop hier en denk aan het lot dat je zal overkomen“. Deze kapel heeft een groot raam waardoor goudkleurig licht binnenvalt op zonnige dagen. Dat zorgt voor een bijzonder contrast.
Hoewel het misschien morbide lijkt, was dit type kapel niet zo ongewoon in Portugal en andere Europese landen. Als de begraafplaatsen vol waren, werden de skeletten opgegraven en vaak overgebracht naar kerken, vooral als ze toebehoorden aan religieuze mannen. Het doel van dergelijke bottenkapellen is om de vergankelijkheid van het menselijk bestaan te benadrukken en de noodzaak om een goed leven te leiden en een eeuwigheid in hel te vermijden.
De bottenkapel bevindt zich op de achterste binnenplaats en is toegankelijk via de kerk. Dit betekent dat de openingstijden beperkt zijn in verband met kerkdiensten en andere kerkelijke aangelegenheden. Je moet door de sacristie om de binnenplaats te betreden. Deze binnenplaats was oorspronkelijk het kerkhof, waar de botten werden opgegraven. Er is buiten ook een klein bottenaltaar, maar dit heeft de tands des tijd niet zo goed doorstaan.
Je vindt de bottenkapel in een kleine, witgekalkte uitbreiding van de hoofdkerk. De botten en schedels bekleden elk oppervlak van de kapel, inclusief het gewelfde plafond en de pilaren. Zelfs het altaar wordt gevormd door botten. De enigszins macabere sfeer van de kapel wordt, vreemd genoeg, vaak begeleid door het geluid van spelende kinderen. Dit vanwege het feit dat er een speelplaats direct achter de kapel ligt.
Je kunt de kerk en de bottenkapel tegen betaling bezoeken. Entree kost €2,- per persoon. De reguliere openingstijden van de kerk zijn:
Zomer: maandag t/m vrijdag van 10.00 tot 13.00 en van 15.00 tot 18.00 uur.
Winter: maandag t/m vrijdag van 10.00 tot 13.00 en van 15.00 tot 17.30 uur.
Zaterdag: 09:00 uur tot 13:00 uur.
Toeristisch bezoek is niet toegestaan op zondagen wanneer de kerk alleen open is voor de ochtendmis, zonder toegang tot de bottenkapel. Houd er rekening mee dat bovenstaande tijden op elk moment kunnen worden gewijzigd, zonder kennisgeving vooraf.
* Largo do Carmo 21, 8000-148 Faro
