Je moet natuurlijk specialist zijn om te kunnen oordelen of een boom ziek is of niet. En dat ben ik niet. Tenzij er zichtbare tekenen van verval zijn: dode takken, zwammen die opduiken of kale kruinen. Dan weet je dat er iets schort. Maar zieke bomen zijn nog niet dood. Het zijn kleine waardevolle biotopen als je kijkt naar de fauna en flora die zich nestelen in spleetjes en onder de blaadjes, op de stammen en in de kruinen.
Misschien is er ook zoiets als onzichtbare ziektetekenen. Cynisch gezegd natuurlijk, want daaronder versta ik: bomen die in de weg van de mensen staan, bomen die bewoners hinderen als ze hun auto voor de deur willen parkeren of bomen die niet geliefd zijn omdat ze stekelige vruchtjes hebben…
Of zoals nu in Coimbra: bomen die plaats moeten maken voor de aanleg van de bedding voor de metrobus. Het collectieve vervoermiddel van de toekomst! Maar daarover in één van de volgende meer.
En laat het nu juist deze laatste reden zijn die maakt dat het kappen van tientallen bomen ons hier boven het hoofd hangt en hing. Want de tijd stond niet stil.
Eerst en vooral zijn er bomen in de Sá de Bandeira in gevaar om gekapt te worden. Platanen die al decennialang de zo geliefde schaduw leveren die ons toelaat ook bij zomerse temperaturen van de Praça de Républica naar de Baixa in de stad te stappen zonder te smelten. Bomen die de Sá de Bandeira tot een heuse groene “Avenue” of “Boulevard” optilden. En nu dreigde en dreigt wat de tegenstanders van het kappen noemen: een barbaarse daad die een einde zou maken aan mijn geliefde wandelroute.
Vaker maakten we de opmerking dat de platanen die er aan beide zijden staan eens een goeie snoeibeurt nodig hebben. Want dat leek al lang geleden en de ontsproten zijtakken lijken zwaar door te wegen op de zijstammen. Buiten een afgebroken dode tak, na wat winderig weer, leken de bomen mij met hun omvangrijke stamomtrek (een boom omhelzen en met je armen niet rond geraken) gezond en prachtig: goed in het blad en mooie schaduwen werpend op de oude huizen aan de rand ervan. Maar daar kwam dan de dreiging. Affiches her en der rond de bomen getaped moesten de zorgeloze wandelaar erop wijzen dat er wat te gebeuren stond en staat na de goedkeuring voor kapping op de gemeenteraad. De bomen zouden moeten sneuvelen om de vlotte doorgang van de metrobus mogelijk te maken.
Een bijkomende tweede reden om dit plan goed te keuren en uit te voeren zou zijn omdat er zieke bomen bijstaan. Het protest van een deel van de bevolking zou niet uitblijven. Het in het leven geroepen actie comitée probeert met man en macht nog te redden wat eigenlijk bij het stadsbestuur al beslist was. Maar je weet maar nooit dat het protest mogelijks iets teweeg kan brengen.
Het pamflet wijst erop dat zieke bomen niet altijd meteen gekapt moeten worden. Daar zijn zeker alternatieve behandelingen voor, weten de boomchirurgen te zeggen. Daar ben ik zeker van.
Maar voor een tiental bomen die bij mij in de buurt staan is het ondertussen al te laat. Op een ochtend vulde het geluid van de boomzaag het luchtruim. De takken werden meteen op een vrachtwagen geladen. De mooie dikke stammen werden kort tegen het voetpad afgezaagd. In de kapsnede van de stammen zelf zagen we slechts bij enkele een vermolmde kernen. De meeste bomen lieten een prachtige ringtekening achter. Verrassend voor een zieke bomen, niet?
De volgende ochtend waren de stamsnedes al voorzien van protest en korte slogans in de stijl van: “ik was 60 jaar oud” en “ik gaf zuurstof aan de stad” en “ik zorgde voor schaduw”.
De vorige jaren merkten we al eens op dat een jonge boom werd her aangeplant in een leeggevallen plantgat. Maar opvallend buiten het plantseizoen, wat voor ons dan laat in de herfst leek te zijn. Die jonge boompjes overleefden het vaak niet wegens de zomerse droogte. Op de plaatsen waar de recent gekapte bomen stonden, moet we zeker niet rekenen op een heraanplant. De diameter van de stam en het wortelgestel laat dit niet toe. Nu lijkt het me er zelfs op dat op de al hobbelige voetpaden een extra hindernis is bijgekomen.
Ai ai, de groene long in Coimbra wordt kleiner, dat is zeker. Vergelijken met andere steden in Portugal zoals zo vaak wordt gedaan om te camoufleren dat we toch nog goed bedeeld zijn wat betreft groen, heeft mijns inziens weinig nut. De stad moet zelf kiezen welke kaart ze trekt. Zelfs met de geplande nieuwe aanplanten kan het creëren van een aangenaam microklimaat en het bestaan van het oude biotoop in de stad niet gecompenseerd worden. Daar moet je eerst weer 50 jaar laten overgaan.
Na het kappen van de bomen leek het ineens alsof de straten in mijn buurt oplichtten. Maar dat de dikke boomstammen die nu verdwenen zijn ondertussen al zo vertrouwd aanvoelden… al ze dan al zouden gehinderd hebben, had snoeien misschien een betere optie geweest? Ze laten figuurlijk een gat achter in het straatbeeld. Zoals ook te zien op de foto´s lijkt er een hindernis bij te komen voor de voetgangers. Ze noemen het wel eens een historische vergissing boomaanplanten te doen midden de voetpaden. Daar is iets van te zeggen. Maar nu lijkt het een ingreep in het stadsgroen zonder ernstige diagnose.
Wie met mij de stad Coimbra wil verkennen, mag altijd een e-mail sturen: zie hieronder.
Marieleen is sinds augustus 2019 heerlijk “reformada” en heeft dus tijd (en zin) om elke eerste zaterdag van de maand allerlei ontdekkingen in Coimbra te delen. Plus natuurlijk haar enthousiasme en liefde voor de stad! Volg haar op Instagram voor nog meer foto´s van Coimbra en omgeving. Voor een rondleiding of een bezoek aan de stad aarzel niet haar te contacteren via marieleenb.pt@gmail.com.
