Ook wel het Park van Santa Cruz genoemd. Ik wil dit park even in de kijker zetten. Het lijkt er immer op dat deze groene long, centraal gelegen in de stad een wat verwaarloosd kindje van Coimbra is. Tenminste als het er op aankomt aandacht te krijgen van zowel de occasionele bezoeker of toerist van Coimbra, als van de inwoners van de stad.
Wie de weg vindt naar de Praça da Républica, waar sinds oktober het echte studentenleven weer volop aan de gang is, moet er nog maar even een paar duizend stappen bovenop doen.
In de 18e eeuw stond er hier een boerderij: de Quinta da Ribela . Op initiatief van monnik Gaspar da Encarnação werd op deze locatie een park aangelegd. Het hoofddoel van dit park was ervoor te zorgen dat de geestelijken uit het klooster Santa Cruz, een plek zouden kunnen vinden waar ze konden mijmeren, bidden, filosoferen en mediteren. Maar daarvoor moesten ze eerst de heuvel op stappen, via de huidige Sá da Bandeira, net zoals jullie, als je in de Baixa (benedenstad) vertrekt.
Naast de religieuze functie werd er ook een recreatieve toegevoegd. Dat moet modern geweest zijn voor die tijd: spiritueel, mentaal en fysiek welzijn beogen in één park. Bij het binnenkomen via de hoofdingang met zijn drie bogen (ja, dat hebben we hier al vaker vernoemd) zie je een langgerekte centrale zanderige vlakte waar ooit “Jogo de Pela” werd gespeeld door de monniken. Dit zou een voorloper van het tennis zijn geweest. Deze sport zou reeds gekend geweest zijn in Frankrijk in de 13e eeuw.
In 1834, toen de religieuze orden geen bestaansrecht meer hadden (wegens de wet op de ontbinding van de orden en de inbeslagname van de kerkelijke eigendommen door de staat) kwam het park in particuliere handen terecht, de nieuwe eigenaar heette comendator (titel in het leger?) José António L. Ribeira. Titels zijn ook heden ten dage nog heel belangrijk in Coimbra. Iedereen die universitaire studies heeft gedaan kan zich hier Doutor/Doutora noemen, gevolgd door de voornaam. En dat doen ze ook. Er zouden dan meer deuren opengaan en naar ik vernam zou je ook sneller bediend worden. Best wennen aan deze nog steeds hiërarchische en traditionele benadering.
In 1885 werd het park dan eigendom van de stad. De openbare ruimte werd vanaf dan bevolkt door de stadsbewoners, in hun vrije tijd. Ze biedt picknicktafels en zitbanken, fonteinen en tegeltaferelen. De bezoekers kunnen in de schaduw van de oude bomen vertoeven, rustig en toch niet ver weg van het studentengejoel op het plein.
Als je het park inloopt, moet je meteen de keuze maken door welke van de drie bogen je naar binnen wil. De drie vertegenwoordigen de volgende christelijke deugden: geloof, hoop en (naasten)liefde. Links en rechts van de bogen zijn er twee vierkante torens en daartussen een kalksteenstructuur die zou verwijzen naar de soorten gesteente rond Coimbra. Heel vaak staan de stadsarbeiders de zoveelste sloganeske graffiti van de torenmuren te schrobben, nochtans geschilderd met mooie trompe-l’oeil. Radeloos staan ze erbij en kijken ernaar. Ze krijgen de muren nooit helemaal schoon.
Vooraan in het park trekt een groen begroeide waterval, geflankeerd door twee grote blauwe azulejos taferelen de aandacht. Links wordt Sara en Hagar in de woestijn afgebeeld, rechts de profeet Elisa die zout in de bron van Jericho gooit om het water terug drinkbaar te maken. Dit zijn verhalen die je in de bijbel kan lezen of … op Wikipedia natuurlijk. Dat heb ik ook gedaan. Interessant. Centraal staat het beeld van Nossa Senhora da Conceição, Maria Onbevlekte Ontvangenis, in een nis.
Maar ik hoor het jullie zeggen, genoeg godsdienstles voor vandaag.
Kijk ook zeker naar de grappige details op de talrijke tegeltaferelen in het park. Als jullie met kinderen onderweg zijn is het leuk dieren op te zoeken die zijn afgebeeld op de vierkante blauw-witte tegels en te raden om welke dieren het gaat: een olifant, een hond, een everzwijn? De artiesten die de tekeningen schilderden moesten dit vaak op basis van een schets doen, of met een mondelinge beschrijving. Zelf hadden ze nog nooit eerder een olifant gezien. Daarom hebben de beestjes vaak uiterlijke kenmerken van meerdere dieren. En omdat ze, net als ik, ook worstelden met perspectief, zie je bootjes vaak zo groot als een vogel en omgekeerd.
Er zijn veel oude, ook speciale bomen in het park (zoals een Indiase laurier uit Goa.) Het weinige tuinonderhoud dat er gedaan wordt, maakt van dit park een heel natuurlijk uitziend biotoop. Slingerende paadjes lopen her en der en verbinden de bredere lanen. Stenen en boomwortels maken het avontuurlijk maar jullie hadden toch al comfortabel schoeisel aan, niet ?
Wie lang genoeg rondloopt moet toch een keertje uitkomen bij de grote cirkelvormige vijver, een beetje uit proportie. De haag errond moet de dronkenlappen uit het water houden? Maar het water is groen van de algen, en dus sowieso niet geschikt voor een afkoelingsduik of studentendoop.
En alsof de hemel nog wat hoger reikt, kan je helemaal bovenaan de trappenrij, in de schaduw van de bomen, de bron vinden waar de ongelukkige zeemeermin (Serreia) haar hoofd is kwijtgeraakt. Voor deze destructieve daad zouden de studenten verantwoordelijk zijn. Daar staan ook een triton (de vader van de kleine zeemeermin) met open mond en een dolfijn die water spuit in een schelp.
De andere monumenten van recentere data zijn me bij een eerste bezoek wat ontgaan. De bronzen buste van een dichter uit Coimbra, een zekere Camilo Pessanha staat links na het binnenkomen. Maar hier kan je niet naast kijken: de monumentale metalen installaties uit 2004 met als thema “ De wereld is in stilte” dieper in het park. Verder rechts bij het binnenkomen een hommage aan Cabral Antunes die met zijn beeldhouwwerken internationale faam kreeg.
Wat je ook zoekt in het park, in deze oase van rust is het aangenaam verpozen op het heetste van de dag of in de hoogzomer. Maar het park zou niet compleet zijn, zonder een theehuisje (open in de namiddag vanaf 15.00 op zonnige dagen) of een terras met grote, witte parasols van de Irish pub. Het kan wel eens gebeuren dat de drang naar een Belgisch/Duits biertje groot wordt en dan kan je je hier laten gaan. Let wel op, het passende glas bij het bier zoals wij, Belgen, het graag hebben, kunnen ze je niet leveren. En ze durven al eens ijsblokjes in het kriekenbier van Liefmans doen. Dus is het drinken met je ogen dicht en mijmeren, mediteren, filosoferen, …. Zo ging het er hier vroeger ook vast aan toe. Met de miswijn?
Tot gauw in Coimbra.
Marieleen is sinds augustus 2019 heerlijk “reformada” en heeft dus tijd (en zin) om elke eerste zaterdag van de maand allerlei ontdekkingen in Coimbra te delen. Plus natuurlijk haar enthousiasme en liefde voor de stad!
