Saudades de Portugal

In het mooie dorpje Santana, aan de noordkust van het eiland Madeira, vind je opvallende driehoekige huisjes. Deze typische huisjes, in het Portugees casas de colmo genoemd, zijn een bekende toeristische attractie. De woningen hebben een soort A vorm en zijn bedekt met stro (colmo). In de volksmond staan ze ook wel bekend als “de huisjes van Santana”. Vroeger stonden deze huisjes verspreid over heel Madeira, maar ze zijn nu alleen nog in en rondom Santana te vinden.

Er wordt aangenomen dat de casas de colmo overblijfselen zijn van primitieve gebouwen die gemaakt werden van hout en stro, en overal op het eiland voorkwamen. Hout was eenvoudig en goedkoop verkrijgbaar en dus een voor de hand liggend materiaal. Stro was een veel voorkomend, en daarmee goedkoop, restproduct van de teelt van granen, zoals tarwe en rogge, waardoor dit materiaal als dakbedekking zeer gebruikelijk was. Hieruit volgt de conclusie dat dit veelal de huizen van arme mensen waren, meestal boeren, die geen geld hadden om andere materialen te kopen.

Hoewel het dak alleen werd gemaakt met natuurlijke materialen, zorgde de steile hoek ervoor dat het regenwater er snel afliep en niet naar binnen kon sijpelen. De gebruikte materialen zorgden ook voor een aangename temperatuur binnen, zowel in de zomer als winter. Oorspronkelijk bestonden deze huisjes uit een loft en een begane grond. Op de loft werden landbouwproducten opgeslagen en beneden was het woongedeelte, vaak verdeeld in twee delen door middel van een wandje. Als er kinderen waren had men op die manier een deel waar de ouders sliepen en een deel waar de kinderen sliepen.

Naast het stadhuis van Santana is een speciale plek ingericht, onderhouden door de gemeente Santana, ter ere van het lokale erfgoed. Hier staan een aantal typische huisjes van Santana (zie foto), allemaal replica’s, waar je een breed scala aan lokale, ambachtelijke en traditionele producten kunt kopen. Afgezien van deze ‘kern’, vind je deze typische huisjes hier en daar verspreid over de hele provincie. Deze huisjes – het zijn er nog maar heel weinig – worden vandaag de dag nog bewoond en zijn dus eigenlijk vele malen leuker om te bekijken/bewonderen. Val hierbij de bewoners alleen niet lastig… Niemand wordt blij van een horde toeristen in zijn tuintje.

Santana is volgens kenners het mooiste dorp van Madeira, gelegen op een 300 meter hoge rotsklif boven zee. Dus niet alleen de Santana huisjes zijn de moeite van een bezoekje waard. Daarnaast kun je in Santana ook uitstekend een mooie levada wandeling starten.