Saudades de Portugal

Afgelopen vrijdag ging ik voor de eerste keer op jaarlijkse controle bij een Portugese cardioloog. Ik ga over mijn hart verder niks verklappen (knipoogje), niks ergs aan de hand. Maar het was de gelegenheid jullie iets te vertellen over hoe de gezondheidszorg hier in Coimbra en waarschijnlijk ook elders in Portugal wordt georganiseerd. Ik behoed me ervoor geen vergelijkingen te maken met België of alle andere landen waar we hebben gewoond. Zoals je weet heeft elk gezondheidssysteem positieve en negatieve kanten. Ik ga jullie mijn persoonlijke ervaringen vertellen, en dit koppelen aan weetjes over de organisatie van de gezondheidszorg. En natuurlijk in tijden van Covid is alles anders dan anders!

Toen we een dik jaar geleden naar Coimbra kwamen, in volle Covid-tijd, kon je op geen enkele administratieve dienst terecht zonder eerst een telefonische afspraak te maken. Moet je je voorstellen hoe je dat voor mekaar krijgt als je de taal niet meester bent. En vaak werd er ook niet opgenomen op de aangegeven telefoonnummers. Maar voor elk probleem bestaat er wel een creatieve oplossing. Zo kregen wij de beste assistentie van de security dame aan de deur van de Segurança Social. We duwden onze telefoon tegen haar oor, ze sprak wat Engels, en legde voor ons een afspraak vast. We verkregen bij het tweede bezoek uiteindelijk een sociaal zekerheidsnummer NISS (te vergelijken met RIZIV in België), we hadden alle nodige formulieren uit België al netjes uitgeprint.

Vervolgens werd ons bij het plaatselijke gezondheidscentrum (Centro de Saude in Celas) met handen en voeten vanuit een hoog venster (om besmettingsgevaar te voorkomen) een e-mailadres van het ministerie overhandigd om alle documenten (paspoortkopie, verblijfsvergunning, formulier sociale zekerheid, bewijs van woonst, NIF enz…) nog een keer door te sturen. Na een week of drie kregen we de verlossende mail met een ons toegekend “Utente”-nummer. Zo, vanaf nu kunnen we van het gezondheidssysteem gebruik maken.

Bij onze eerste poging om een familiedokter toegewezen te krijgen, liep het mis want we stonden aan de verkeerde deur. En we begrepen niet in welk gebouw met een andere deur wel de oplossing zou brengen. Maar samen met de ondertussen goeie Portugese vriendin A. ging het heel wat vlotter bij een tweede verzoek, ditmaal stonden we meteen aan de juiste deur. En omdat ons ons kende, werd ik gedurende een half uur onderricht in gebeurtenissen van de afgelopen 10 jaar. Zolang hadden de twee dames elkaar zeker niet gezien. Het gebouw zelf ontlokte ons een “wow”. Oud, maar van een architecturale schoonheid uit rijke, vervlogen tijden. De houten ramen rotten al jaren weg en de muren hadden al tientallen jaren geen verf meer gezien. Dat was me al vaker opgevallen. Een gebrek aan geld? Jammer als het prachtige bouwerfgoed zo verkommert.

De familiedokter had enkele jaren in Zuid-Frankrijk gewerkt, dus verliep de communicatie gemakkelijk. Niet dat ik de termen ken om alle pijntjes te beschrijven, maar daarvoor gaat Werner mee.

Er wordt een centraal dossier opgemaakt waarin je voorgeschiedenis, de behandelingen, de raadplegingen enz., opgeschreven staan zodat elke gezondheidswerker in Portugal die kan raadplegen. Dit systeem bestaat al meer dan 15 jaar, en zo ook kon de vaccinatiecampagne in Portugal vlotjes opgezet worden. Met slechts één vaccinatiepunt, een grote sporthal, in de stad van 150.000 inwoners, leken de wachtrijen niet buiten proportie. Op een uitzonderingsdagje na. Dat kwam in het nieuws.

Als de familiedokter je een medicament voorschrijft en je hebt een smartphone, dan ga je met het elektronisch voorschrift op je telefoon gewoon naar de apotheker. Via soortgelijke berichten werd er trouwens ook gecommuniceerd over een behandeling bij de kinesist, de raadpleging bij de specialist, enz.

De artsen nemen hun tijd voor de patiënt maar spenderen ook veel tijd aan het intypen van alle gegevens. Supervriendelijk zijn de artsen tot nu toe geweest en natuurlijk zijn ze ook nieuwsgierig waarom we naar Coimbra zijn gekomen.

Toen we, ik pik weer in op het bezoek aan de cardioloog, aankwamen bij het universitair ziekenhuis, was het vooral de grootte van het gebouw dat ons opviel. Een echte mastodont. We kennen natuurlijk het UZ in Jette, maar dat lijkt nu eerder een ziekenhuisje te zijn. Het huidige gebouw dateert uit 1987.

Reeds in de 16de eeuw was er een ziekenhuis, behorende tot een religieuze orde. Deze werden overgedragen aan de universiteit rond 1870. In 2012, tijdens de financiële crisis in Portugal, werd er beslist de CUH (Centro Hospitalar de Coimbra) en de HUC (Hospitais da Universidade de Coimbra) samen te voegen tot CHUC (Centro Hospitalar Universitário de Coimbra) om kosten te besparen in de gezondheidszorg, overcapaciteit en verspilling tegen te gaan. Maar hierdoor verloren de patiënt en de dokter de voordelen van de kleinschaligheid.

We meldden ons weer aan bij de verkeerde deur, en weer was het de security die ons vriendelijk wegwijs maakte naar een andere ingang. We liepen langs de parking, voorbij tientallen ziekenwagens en voorbij struiken die volhingen met zelfklevende etiketten met allerlei codes die leken op Chinese tekens. Op sommigen was geschreven in het zwart op een witte achtergrond, en een kleiner aantal waren rode etiketten. Ook de vuilbak plakte er vol van. Maar geen tijd om ons verder af te vragen welk scoutsspel hier had plaats gevonden. We merkten een lange rij wachtenden op aan de ingang. Een dame van wacht, in een lichtblauw pakje, keek even snel op ons formulier en kleefde in drie tellen zelfklevende etiketten op onze borst met een kriebelcode erop. Ik voelde me een jonge spruit tussen de patiënten, de meeste oudjes van 75 jaar en meer. Langsheen de rij wachtenden, onder een afdak weliswaar, want het kan ook regenen in Coimbra en de zon kan schroeien, reden ziekenwagens af en aan met nog oudere patiënten in rolstoel of op een brancard. Die moesten door diezelfde deur voor raadplegingen of onderzoeken. We hadden tijd om te observeren hoe gelaten de Portugezen dit wachten ondergingen, het doet ons steeds een beetje denken aan het voormalige Oostblok. Er kwam uiteindelijk schot in de zaak en toen kregen we instructies voor de lift. Afblijven van die knoppen, maar dat had Werner niet zo begrepen, en werd dan ook terecht gewezen. In Covid-tijd worden veel van je vrijheden afgenomen.

De volgende wachtperiode startte in een aftandse zaal met voor de helft afgeplakte stoeltjes en tientallen patiënten. Plots klonk uit een luidspreker een schel gebel en een stem riep de naam af van de volgende patiënt en een nummer van de spreekkamer. Gelukkig kwamen wij relatief snel aan de beurt. De cardioloog, op één jaar van zijn pensioen, ontving ons heel vriendelijk en noteerde alles in het dossier. De stethoscoop werd bovengehaald, de bloeddruk werd genomen, en zo te horen, kan ik met een gerust gevoel het komende jaar tegemoet.

Deze raadpleging was gratis, we wandelden gewoon het gebouw weer uit, langsheen de met zelfklevende etiketten volgeplakte struiken en vuilnisbak en plakten onze stickers erbij.  Modern art. 🙂

Marieleen is sinds augustus 2019 heerlijk “reformada” en heeft dus tijd (en zin) om elke eerste zaterdag van de maand allerlei ontdekkingen in Coimbra te delen. Plus natuurlijk haar enthousiasme en liefde voor de stad!