Aan de oever van de rivier de Tâmega, in het charmante stadje Amarante, prijkt een van de meest markante monumenten van Noord-Portugal: de Igreja de São Gonçalo. Deze imposante kerk en klooster zijn nauw verbonden met de heilige Gonçalo de Amarante, een geliefde figuur die hier in de 13e eeuw leefde en nog altijd in de harten van de inwoners voortleeft. De kerk is bepalend voor het straatbeeld van Amarante.
De bouw van de kerk begon in 1543, in opdracht van koning João III, en duurde bijna twee eeuwen. Daardoor zie je er een fascinerende mix van stijlen terug: van gotische en maniëristische invloeden tot barokke details die later werden toegevoegd. Vooral de rijk versierde hoofdingang en het prachtige barokke altaar trekken meteen de aandacht. Binnen (ingang aan de achterkant, om de hoek) wacht je een indrukwekkend interieur met gouden houtsnijwerk, azulejos en natuurlijk het graf van São Gonçalo, dat nog altijd een bedevaartsoord is.
De façade is imposant en geeft meteen een idee van de grandeur van het complex. De hoofdpoort is versierd met zuilen en beelden, terwijl bovenaan de toren het klokkenspel de stad domineert. Binnen stap je een ruimte in die tegelijk groots en intiem aanvoelt: rijkelijk versierde altaren met verguld houtsnijwerk, een indrukwekkend hoofdaltaar en prachtige azulejo panelen die scènes uit het leven van São Gonçalo en uit de Bijbel tonen. Verder vind je er ook verschillende zijkapellen, elk met hun eigen heiligenbeelden en kunstwerken, waaronder werken die aan de invloedrijke Portugese school van de 17e eeuw worden toegeschreven.
Misschien wel het meest indrukwekkende en symbolische element van het hele complex is dat graf van São Gonçalo zelf. Het bevindt zich in de noordelijke kapel en is een meesterwerk van barokke kunst. Het rijk versierde grafmonument werd in de 18e eeuw gemaakt en toont prachtig houtsnijwerk en vergulde details die de devotie voor de heilige benadrukken.
São Gonçalo de Amarante leefde in de 13e eeuw als priester en later als dominicaan. Hij stond bekend om zijn vroomheid, gastvrijheid en hulp aan de armen, en kreeg al snel een heiligenstatus onder de bevolking. Zijn graf werd een belangrijk pelgrimsoord, waar men eeuwenlang naartoe kwam om bescherming, gezondheid of liefde te vragen. Nog altijd branden er kaarsen bij zijn tombe en zie je bloemenoffers van gelovigen die hem vereren.
Het klooster, dat deel uitmaakt van het complex, ademt rust en sereniteit. Rondom de vierkante kloostergang vind je galerijen met bogen en granieten zuilen, een prachtig voorbeeld van 16e-eeuwse architectuur. In de loop der eeuwen diende het convent als huisvesting voor dominicanen, die er niet alleen hun religieuze taken vervulden, maar ook onderwijs en liefdadigheid organiseerden voor de stad. In de jaren tachtig werd in het klooster het Stedelijk Museum Amadeo de Souza Cardoso gevestigd. Tegenwoordig wordt het klooster dus deels gebruikt voor culturele evenementen en exposities, waardoor bezoekers de kans krijgen de sfeer van deze historische plek van dichtbij te ervaren.
Een bijzonder detail is de stenen brug vlak naast de kerk, die in de 18e eeuw werd gebouwd en sindsdien een van de symbolen van Amarante is. De ligging van de kerk, hoog boven de rivier, maakt het geheel nog fotogenieker. Tijdens een bezoek proef je niet alleen de schoonheid van de architectuur, maar ook de diepe verbondenheid tussen de stad en haar beschermheilige.
Maar São Gonçalo is niet zomaar een heilige. Rondom hem zijn talloze legendes ontstaan, vaak met een vrolijke en zelfs wat ondeugende ondertoon. Zo staat hij bekend als de beschermheilige van de liefde en relaties. Nog altijd wordt hij aangeroepen door jonge vrouwen die hopen op een echtgenoot. Met een knipoog wordt hij daarom ook wel eens “matchmaker” genoemd.
Tijdens de jaarlijkse Festa de São Gonçalo, die in juni plaatsvindt, komt die vrolijke traditie duidelijk naar voren. Naast muziek, dans en processies vind je er namelijk de beroemde broa de São Gonçalo: kleine, zoete broodjes in een nogal suggestieve vorm. Deze worden vaak lachend uitgedeeld en gegeten, als symbool voor vruchtbaarheid en liefde. Een traditie die de feestelijkheden een luchtige en vrolijke noot geeft, en die Amarante nog geliefder maakt bij bezoekers.
De Igreja de São Gonçalo is dus veel meer dan een kerk. Het is een plek waar geschiedenis, geloof, legendes en lokale humor samenkomen – en een onmisbaar hoogtepunt tijdens een bezoek aan Amarante. De Igreja en de Claustro van het Convento de São Gonçalo zijn sinds 1910 geclassificeerd als Nationaal Monument.
Openingstijden: dagelijks – meestal van 9.00 tot 18.00 uur (tijden kunnen variëren per seizoen of feestdag). De kerk is gratis toegankelijk. Zijn er speciale tentoonstellingen in het klooster dan kan een kleine toegangsprijs gevraagd worden.
* Largo de São Gonçalo, Amarante
