Vorig jaar zomer was ik op Madeira, waar ik sprak met wat mensen van het Turismo de Portugal. We hadden het over muziek en ik zei dat één van mijn favoriete Portugese artiesten Lula Pena was. Tot mijn verbazing hadden ze nog nooit van Lula Pena gehoord. Wat blijkt? Deze Portugese zangeres is een verborgen parel. Ze is geen alom bekende naam, zelfs niet in Portugal. Misschien dat haar nieuwe album “Archivo Pittoresco” daar verandering in brengt. Ik ben in ieder geval, na het luisteren van het album, nog meer fan dan ik al was.
Het is, denk ik, niet te verwonderen dat Lula Pena geliefd is bij een select publiek. Het is geen muziek die iedereen zomaar zal aanspreken. Welke stijl is het? Daar is eigenlijk ook geen antwoord op te geven. Je hoort elementen uit folk blues, flamenco, Franse chanson, fado, bossa nova en meer, maar je kan het nooit bestempelen als één van deze. Bovendien zingt ze op dit album ook nog eens in zes verschillende talen: in het Portugees, Frans, Engels, Spaans, Grieks en Italiaans.
Al die talen, al die invloeden, dat klinkt alsof het album alle kanten opgaat. Maar dat is dus niet zo. Het gitaarspel en de stem van Lula Pena smeden alles tot één, waarbij je soms zelfs niet doorhebt dat er een ander nummer is begonnen. Het barst van de emotie, maar op een rustgevende manier. Ik vind het heerlijk om er een andere wereld mee binnen te stappen en van alles te voelen.
Iets voor jou? Kijk maar eens naar dit filmpje, waarin je het Griekstalige nummer van “Archivo Pittoresco” hoort:
Sinds gisteren kan je het album kopen in Nederland. Dat kan bijvoorbeeld hier. Lula Pena zal in het voorjaar van 2017 ook naar Nederland komen om haar album te laten horen, maar daarover later meer.
Lula Pena over Archivo Pittoresco
Lula Pena heeft zelf een toelichting gegeven bij het album en de nummers, die je hier kan lezen:
Archivo Pittoresco is gebaseerd op een beweging van 19e eeuwse schilders die landschappen en hun organische elementen verkenden, zoals ruïnes, asymmetrie, dissonanten, onzekerheden, schaduwen etc., een aanpak die ik wilde proberen in de muziek. Dezelfde weg – hands-on ervaring – intuïtief en zonder grenzen dwalen door verschillende talen en geluiden, met de bedoeling om een soort collectief onbewuste open bron te bereiken.
Lot en bestemming worden een. Ik ben meer geïnteresseerd in wat dingen met elkaar gemeen hebben, in plaats van wat hen onderscheidt, gericht op de hersenstam die ik intuïtief aanvoel in alle muziek. Om die verborgen dimensies door de eenvoud van de stem en strijkers te onthullen, is de subtiele ervaring die ik wil delen binnen onze resonerende lichamen.
POEMA /POÈME: Een van mijn teksten in het Frans, waar de geluiden en de betekenis van de woorden een ander semantisch perspectief geeft, een derde interpretatie mogelijkheid. Gevolgd door een gedicht van de Belgische surrealist Louis Scutenaire, dat op zijn beurt een eenvoudige beschrijving geeft van wat het is. “Je suis de faim, mille” versus “Je ne suis pas d’une grande pauvreté”
PESADELO DA HISTÓRIA is gebaseerd op een tekst van de hedendaagse Braziliaanse dichter Ronaldo Augusto, die betrekking heeft op het vraagstuk rond het Afrikaanse erfgoed. Het zegt: “The Black that I am, including my soul”, het openbaren van de slavernij die we aan onszelf toebrengen.
OJOS SI QUEREIS VIVIR is een lied uit de 17e of 18e eeuw. Een herinnering om verbonden te blijven aan spirituele dimensies. Het zegt in principe: vertrouw wat er door je ogen komt en wat vertrekt van je ogen … wat uit je hart komt zal je hart doordringen, het luisteren naar zwijgen als een stap in de richting van de visie.
LAS PENAS: op het album zijn performances onderverdeeld in tracks, maar het idee is dat het allemaal een stuk is, een voortzetting van het vorige nummer, gebaseerd op een zeer oude Mexicaanse opname, één van de eerste Edison opnames. Het gaat over het krijgen van emoties, en dit meer lichamelijk, dus het begrip van het verlangen verschijnt in deze teksten, direct na het lied over het spirituele rijk.
ROSE is van Ederaldo Gentil, een Braziliaanse componist die vorig jaar overleed. Rose is niet alleen de naam van een persoon, maar natuurlijk ook van de bloem. Met Latijnse fonetiek zou: “Wat is er gebeurd met Rose?” kunnen worden opgevat als “Wat hoor je als je durft?” Het is de moed om in actie te komen. Om één staat te verlaten voor een andere. Net als een woorddoos die je opent en er allerlei interpretaties van binnenuit dit woord komen, die je naar verschillende interpretaties leiden.
AUSENCIA (Absence) is een lied van de grote Chileense songwriter en ethnomusicoloog Violeta Parra (die pionierde met de opleving en her uitvinding van de Chileense en Latijns-Amerikaanse volksmuziek). Afwezigheid is een paradox. Onze gedachten en herinneringen laten ons nooit afwezig zijn. Ik probeer tegelijkertijd afwezigheid en aanwezigheid te bereiken. Als ik optreed, zou ik liever niet daar zijn, maar ik ben er … Dit proces van muzikale expressie is het denken in het moment, het stelt ons in staat te zijn en niet te zijn, en het is verbazingwekkend als dat gebeurt.
PES MOU MIA LEXI werd geschreven door de illustere Griekse componist Manos Hadjidakis. De titel betekent ‘geef mij het woord’. Ik adopteerde het een paar jaar geleden, toen Griekenland het eerste EU-land was dat de economische ineenstorting ervoer, en dus waren we allen Grieks, in een lexicale wereld.
A DIOSA (No potho reposare) is een traditioneel lied uit Sardinië, in dialect. Vele jaren geleden speelde ik daar en iemand zong dit lied de hele tijd, en het pakte mij, het bleef in mijn gedachten voor meer dan 20 jaar, hoewel ik slechts twee verzen kende. En na al die tijd voelde ik dat ik het moest zoeken, en dat deed ik. Het begint met ‘ik kan niet ontspannen, ik kan niet liggen’.
O OURO E A MADEIRA betekent ‘het goud en het hout’. De teksten zeggen dat de oester leeft in de modder en prachtige parels creëert, wat een pure alchemistische code is. Ze beschrijven verder een soort distillatie of vermindering proces: “Ik heb geen zin om een gebied te zijn, het zou genoeg zijn om het graan te zijn, niet de weg maar de short-cut, niet het concert maar het lied… “.
CANTIGA DE AMIGO (Song of a friend). Een genre uit de middeleeuwen, uit de tijd van de troubadours, gericht op door vrouwen gezongen liederen, zelfs als ze geschreven zijn door een man. Het gaat over nieuwe manieren om de liefde te ontdekken. Liefde is wild en vrij, maar ook mystiek en symbolisch, dus je hebt die dualiteit, die verschillende niveaus. Zoveel woorden voor en over de liefde werden uitgevonden in die tijd ..
DEUS E GRANDE: wat betekent God is groot, Alla Akhbar, etc. Het is een hedendaags Portugees gedicht, uit een boek genaamd Recognition. Het gaat niet om religie in de institutionele zin, maar over religie in de etymologische Latijnse betekenis: re-ligare, het maken van verbindingen, opnieuw verbinden. God is slechts het platform, het web en jij maakt je eigen verbindingen, je maakt dat je gelooft in of vertrouwt op dat waartoe je in staat bent. Niet geloven zou je nog religieuzer maken, omdat je probeert om je alle soorten verbindingen eigen te maken.
BREVIÁRIO of brevier. Het woord betekent ook ‘hervatten’, ‘samenvatting’. Het gaat over aankomen, met de boot, stappen van zee naar land. Wat gebeurt er met dit membraan tussen zee en land? Dit zijn woorden van een Braziliaanse vrouwelijke essayist, Jerusa Pires Ferreira. Ze werd uitgedaagd om een gedicht te schrijven naar aanleiding van een foto van een uitzicht op zee, en een boot die aankwam bij een dorp. Ze schreef over de momenten er voor en er na, zodat ze het frame levend maakte.
COME WANDER WITH ME: dit is uit The Twilight Zone, een fragment van het originele nummer van de reeks. In mijn concerten, gebruik ik dit nummer om de set te starten. Een uitnodiging om te komen dwalen door deze werelden. Nu, op het album, is het uitgegroeid tot het laatste nummer … Misschien was het opzet: een manier om de luisteraar aan te zetten naar een live concert te komen, en de ervaring van de reis, het ritueel van dat directe contact met de performer, dat niet helemaal wordt ervaren op een plaat, te komen delen.
