Hoe weet een schip waar het vaart? Hoe weet een schip hoe het de Taag op kan varen als het van de Atlantische Oceaan komt? Hoe leven vuurtorenwachters? Zijn dit allemaal mannen? Allemaal vragen waar ik nog nooit over na had gedacht. Maar na een bezoek aan de Farol de Santa Marta kreeg ik er zomaar antwoorden op. En dat bleek erg interessant!
De Farol de Santa Marta is een vuurtoren in Cascais, een kustplaats aan de Costa de Lisboa. Ik ging er deze week een kijkje nemen zonder al teveel verwachtingen. Een vuurtoren, hoe spannend kan het zijn? Maar het bleek een zeer interessant bezoek, dat al begon met de bijzondere architectuur van het gebouw. Muren met strakke witte lijnen bieden een moderne entree aan een plek die vooral klinkt als iets uit het verleden. De vuurtoren dient tegenwoordig als museum, waarbij het ook mogelijk is de vuurtoren zelf te beklimmen.
Dat de vuurtoren zeker niet tot het verleden behoort blijkt als er vuurtorenwachters aanwezig zijn. Ik ontmoet twee mannen, maar ook een vrouw. Zij is de eerste vrouw die door de Portugese marine werd aangesteld als vuurtorenwachter. De marine? Ja! Vuurtorenwachters worden aangesteld door de marine, om de langsvarende boten te ondersteunen. En deze vuurtoren is dus nog altijd bemand. Het beroep van vuurtorenwachter blijkt een beroep dat niet voor iedereen is weggelegd. Het vraagt om grote nauwkeurigheid en concentratie, veel poetsen van de onderdelen en grote eenzaamheid. Het museum laat bijvoorbeeld zien hoe ze met alle apparatuur uitgebreide logboeken over de weersomstandigheden moesten vastleggen.
Dit museum laat echter vooral zien hoe een vuurtoren werkt. Ik zie de enorme optische lenzen die ervoor zorgen dat de lichtbron wordt omgevormd tot een lichtstraal die tientallen kilometers verder te zien is. Hoe groter de lens, hoe verder de straal leidt. Een serie lichtbronnen laat zien hoe het van een vlammetje vroeger uitgroeide tot het elektrische licht van nu. Aan de muur in deze zaal hangen zeer interessante kaarten van de aanwezige vuurtorens in Portugal. Ze laten zien dat de vuurtorens soms verschillende patronen tonen met hun lampen. Daardoor kan een schipper zien waar hij is. Zijn er vuurtorens met hetzelfde patroon? Dan kan de schipper aan de patronen van de omliggende vuurtorens afleiden waar hij zich precies bevindt. Daarnaast zijn er ook vuurtorens die een andere kleur licht laten zien.
Overdag hoeft een schipper niet naar de lichtstraal van de vuurtoren te kijken. Dan kan hij met het blote oog aan de vorm van de vuurtoren zien welke hij voor zich heeft. Aha, dat verklaart dus waarom vuurtorens nooit hetzelfde eruitzien! Wat nou als het mist? Dan is er geen licht, geen vorm en geen kleur te zien. Ik leer hier dat dan de misthoorn in werking treedt, hoewel de hoorn van deze vuurtoren kapot is en helaas ook niet meer gemaakt wordt door de Marine.
Overigens zijn niet alle vuurtorens bedoeld om boten te vertellen waar ze zich bevinden. Sommige hebben ook lichtbundels die naar boven schijnen om vliegverkeer te helpen. Rond Lissabon staan een aantal belangrijke vuurtorens die boten helpen te signaleren hoe ze de Taag op kunnen varen. Bij de monding van de Taag liggen gevaarlijke zandbanken, waar een schip beslist niet op moet varen. De twee vuurtorens aan weerszijden van de rivier geven de lijn aan waarop de boten kunnen varen, zodat ze niet in de problemen komen.
Na het bezoek aan het museum mag ik de vuurtoren beklimmen. Vanaf hier heb ik een geweldig uitzicht over de Atlantische Oceaan aan de ene kant en Cascais aan de andere kant. Het beklimmen van de vuurtoren mag beslist niet zomaar. Het museum probeert ruimere openingstijden akkoord te krijgen van de marine, maar tot die tijd moet je goed in de gaten houden of je op het goede moment de vuurtoren bezoekt.
Na het bezoek aan deze vuurtoren stap ik op een boot om de andere twee vuurtorens van dichtbij te bekijken en om te ervaren wat een schipper nu eigenlijk ziet als hij langs deze kust vaart. Dat leverde de mooie plaatjes van de andere vuurtorens op.
Wil je deze vuurtoren ook bezoeken? Kijk dan hier. Ook een boottocht maken langs de Costa de Lisboa? Ik had een prettige vaart met het bedrijf Aquastart. Voor meer informatie over deze regio of Portugal in het algemeen, bezoek ook eens de website van Visit Portugal.
Hello there,
Thank you for visiting the Santa Marta Lighthouse Museum. It was a pleasure to tell you all about lighthouses, how they work, and the life of the lighthousekeepr.
It was a particularly lucky day as lighthousekeepers were visiting and we were able to meet them – including the first female lighthousekeeper in continental Portugal.
We’re happy you had such a good time – and learned so much about lighthouses – and hope you, and your readers come back and visit us soon.
Até breve!