Saudades de Portugal

Elke week als we naar Portugese les gaan in het centrum van Faro, is het vechten om een parkeerplek. Gelukkig staan er bij de ‘mercado’ mannen die je snel wijzen op een open plek, helpen bij in- en uitparkeren en altijd in zijn voor een kort gesprek en als het even kan wat kleingeld. Ik noem het parkeerhulpen, andere mensen noemen ze bedelaars.

Deze column gaat over iets dat niet in de toerisme brochures staat. Het staat niet op de foto’s en het wint geen prijzen. En toch heeft iedereen die hier woont er dagelijks mee te maken. Armoede en de daarbij behorende zwervers en bedelaars. Regelmatig spreek ik gasten die zich opwinden over de enkele zwervers in Olhão. Ze voelen zich wat oncomfortabel, onveilig misschien zelfs. Het lijkt wel een soort smet op hun vakantiegevoel. Ik begrijp dat ongemak wel en levend in het bovenmatig rijke Nederland zijn we er misschien wat minder aan gewend. Maar het is goed om iets meer te weten over de Portugese samenleving en wellicht wat meer begrip voor deze mannen en vrouwen te hebben.

Uiteraard zijn de zwervers het gevolg van armoede en het gebrek aan geld en adequate opvang. Portugal is geen rijk land. Natuurlijk, het is heerlijk om voor een habbekrats uit eten te gaan en overal koffie voor minder dan een euro te kopen. Zelfs de Über taxi’s zijn lekker goedkoop. Maar dit prijsniveau heeft wel een prijs. De overheid heeft veel minder te besteden aan sociale voorzieningen. Er is vrijwel geen bijstand, zeer beperkte WW en gelimiteerde en ook niet zo heel adequate opvang, geestelijke gezondheidszorg of verslavingszorg. Veel mensen worden opgevangen binnen de familiekring maar als je geen familie hebt, of ruzie, of familie op afstand, dan is het lastig om alles rond te krijgen.

Niemand wil de zwervers in de stad en ook het toerismebureau en de bestuurders zouden ze het liefst weg hebben. Maar de realiteit is anders. En mijn hart huilt elke keer als ik ze zie. Want niemand, niemand vind het leuk om te bedelen. Ook zij niet. En ook zij hebben het dit jaar extra moeilijk. Geen toeristen, veel minder inkomsten. En met de economische inzinking zal het sowieso lastig worden voor veel huishoudens. Ook hier draaien de voedselbanken op volle toeren en dan moet de winter nog beginnen.

In Portugal heb ik geleerd om zwervers geld te geven. Omdat de armoede veel zichtbaarder is en de hulp duidelijk tekort schiet. Ik geef niet heel veel, maar wel regelmatig. In mijn auto en op zak heb ik euro’s en ik geef graag. Ik weet ook wel dat verslaving bij diverse zwervers een rol speelt. En dat mijn geld misschien wordt uitgegeven aan drank of iets anders. Maar moet ik dan de morele hoge weg bewandelen? Wie ben ik om hierover een oordeel te hebben? Begrijp me goed, het gaat me niet om mijn gedrag. Ik zou nog veel meer moeten doen. Maar je onveilig voelen is niet nodig en wegdraaien ook niet. Een glimlach en wat kleingeld zijn makkelijk gegeven. Vandaar mijn oproep, aan iedereen die in Portugal woont, hier langer verblijft of kort op vakantie komt. Geniet van het land, de inwoners en de makkelijke prijzen. Maar gebruik iets daarvan voor João op het pleintje bij de markt in Faro en Maria op het bankje aan het water in Olhão. Omdat armoede geen keuze is, maar gewoon botte pech.

Peter en Rob wonen in Olhão in de Oost Algarve. Daar runnen ze een boutique hotel en bouwen ze aan een leven tussen de Portugezen. Met ervaring in de horeca en als uitvaartleider (Peter) en als media en fitness ondernemer (Rob) brengen ze genoeg bagage mee voor een afwisselend en druk bestaan in de Algarve. Volgen kan op Facebook of Instagram.