Saudades de Portugal

Hoe snel de dingen veranderen… Maakte ik vorig jaar nog foto’s van één van Porto’s iconen, de kruidenierswinkel Casa Oriental Porto, was er afgelopen april ineens geen groente en fruit meer voor de winkel te vinden. Het kleurrijke uithangbord van Casa Oriental was er nog wel, maar waarom zag het er dan niet meer uit als een kruidenierswinkel? Vreemd, de gedroogde bacalhau hing ook nog steeds boven de deur, maar toch klopte er iets niet. Ik ging op onderzoek uit.

Naast de beroemde Torre dos Clérigos van Porto staat sinds 1910 het Casa Oriental, een winkel waar je vroeger producten uit de Oosterse en Afrikaanse koloniën kon kopen zoals thee, koffie en chocolade. Daarom zegt het uithangbord ook “Chá, Café, Chocolate“. Na de Tweede Wereldoorlog kregen ook Portugese regionale en traditionele producten een plaats in het winkelaanbod. Denk hierbij bijvoorbeeld aan zoetigheden, worsten, gerookte vleeswaren, fruit, groenten, kaas, olijven, wijnen en likeuren. Na de Anjerrevolutie van 25 april 1974 werd de winkel overgenomen door de voorlaatste eigenaar, José Maria Gama. Hij besloot gedroogde bacalhau buiten aan de gevel te hangen, wat uiteindelijk het unieke beeld gaf dat dit pand tot een icoon maakte.

Ik ontdekte dat het pand afgelopen jaar in handen was gekomen van een nieuwe eigenaar, de Casa Portuguesa do Pastel de Bacalhau.  Dit bedrijf bestond al in Lissabon en verkoopt pasteis de bacalhau, hartige hapjes met stokvis. De specialiteit is een pastel de bacalhau gevuld met kaas uit de Serra da Estrela. Toen dit recept in Lissabon voor het eerst gepresenteerd werd sprak een Portugese gastronome er schande van. Hoe twee zo typisch Portugese producten op zo’n vreselijke manier gecombineerd waren was volgens haar een “ware obsceniteit”.

Het recept bleek door de toerist echter zeer gewaardeerd te worden en dus opende het bedrijf een tweede vestiging in Porto. De keuze viel op een pand van drie verdiepingen, naast het Casa Oriental. De formule is gelijk aan de winkel in Lissabon. Beneden kan je zien hoe de pasteis gemaakt worden, boven kan je ze in alle rust, en vergezeld van een glaasje port, opeten. Op de tweede verdieping is er zelfs een bibliotheek, zodat je er ook nog een boek bij kunt lezen. En dat alles met fado muziek op de achtergrond.

Het Casa Oriental werd later gekocht door hetzelfde bedrijf. Niet om nog meer pasteis de bacalhau te verkopen, niet om het een kruidenierswinkel te laten, maar om een winkel met traditionele en historische producten te openen. Hier koop je nu de onvermijdelijke bacalhau (waarvan dummies aan de gevel hangen), maar ook overheerlijke Portugese kaas (ja, die uit de Serra da Estrela), port, blikjes vis en koekjes. De sfeer is totaal anders dan van de vroegere kruidenierswinkel. Het heeft tegenwoordig een uitstraling van grandeur, met sierlijke ornamenten en een gigantische kroonluchter. Het is vooral aantrekkelijk voor toeristen, maar gelukkig stond er toen wij er waren ook gewoon een Portugese oma haar bacalhau inkopen te doen.

Hebben wij bij de buren dan ook de omstreden pasteis de bacalhau geproefd? Natuurlijk! Wat direct opviel was dat ze een stuk groter waren dan normaal. En ook een stuk duurder, want € 3,50 voor één pastel de bacalhau zul je in geen pastelaria of café ooit neer moeten tellen. Maar goed, je hebt er dan ook één met Serra da Estrela kaas… Eerlijk gezegd smaakte het ons uitstekend. Oké, het heet in Porto geen pastel de bacalhau, maar een bolinho de bacalhau en het is geen origineel of eeuwenoud recept en het is wel een zorgvuldig uitgedacht concept voor de toerist, maar het is gewoon lekker. We eten er een volgende keer graag nog eentje!