Saudades de Portugal

Het zou zomaar een actuele quizvraag kunnen zijn: “Wat heeft Portugal met het huidige drama in Oekraïne te maken?“. Het antwoord zou jammer genoeg vrij triest binnenkomen. In 2017 namelijk won de Portugese inzending, uitgerekend in Kiev, het Eurovisie Songfestival en laat dit liedjes spektakel nu toevallig – oh ironie – als één van zijn principes vooropstellen “het verenigen van Europa via de muziek“.

Salvador Sobral nam het toen op de voorafgaande persconferentie bovendien nog eens speciaal op voor de miljoenen vluchtelingen, toen ten gevolge van de burgeroorlog in Syrië. Wie had toen gedacht dat het op vandaag om honderdduizenden Oekraïners zou gaan? Hij werd al snel op de vingers getikt door de organiserende European Broadcasting Union die er een politiek statement in zag, in strijd met het reglement. De artiest sprak dit tegen en zei hierover “Dit is geen politieke boodschap – het is een humanitaire en in wezen menselijke boodschap.”, wat hem overigens veel sympathie opleverde. Maar goed, de situatie is momenteel wat ze is, maar nu over naar die verbindende muziek.

Copyright: Serecki©

Sinds die straffe stoot van Sobral, vijf jaar terug, wordt in Portugal jaarlijks toch met wat meer interesse uitgekeken naar een volgende editie van het Songfestival. En daar wordt op dit ogenblik al werk van gemaakt. De kandidaat die Portugal zal vertegenwoordigen wordt geselecteerd via het Festival da Canção. Door de nationale zender RTP worden 16 auteurs uitgenodigd, waarbij prioritair voor een diversiteit van verschillende muziekgenres wordt gezorgd. Uit andere ingezonden kandidaturen (dit jaar waren dat er 600) worden door een jury nog eens vier namen toegevoegd. Deze twintig geselecteerde auteurs kiezen een uitvoerder voor hun compositie (meestal zijn ze dat zelf) en dat resulteert in twee halve finales. De vijf besten uit elke halve finale (gekozen door een professionele jury en via televoting) gaan door naar de grote finale op 12 maart. Daaruit komt dan de winnaar die in mei het land zal vertegenwoordigen in Italië.

De twintig nummers die in competitie komen vind je hier, en ik geef graag wat toelichting bij een persoonlijke selectie die mijn voorkeur wegdraagt. De halve finales vonden afgelopen zaterdag en maandag al plaats, nadat ik deze column al had neergepend (omwille van deadlines), dus neemt u mij niet kwalijk als nummers van mijn keuze ondertussen al geëlimineerd zijn. Mijns inziens is bij dergelijke events kwaliteit immers niet altijd de norm, maar dit is dan weer een relatief en subjectief gegeven. Laat mij nog verduidelijken dat sinds enkele jaren zingen in het Portugees niet meer verplicht is, maar uiteraard heeft dit voor mij als Portugal liefhebber nog altijd een streepje voor.

Laat me beginnen met Fado Bicha, een duo dat aan bekende fado’s een nieuwe dimensie toevoegt door over de strikte grenzen van het genre te gaan in nooit eerder gebruikte thema’s, dikwijls in een sfeer van de queer beweging. Het duo beschrijft zichzelf als muzikale activisten. Povo pequenino klinkt heel folky, maar elektronische effecten mengen zich al snel met doedelzak en pauken. Een krachtige song die het heeft over de moeilijke situatie van de kleine man tijdens de dictatuur van Salazar en de slavernij die samen ging met de grote Portugese ontdekkingsreizen.

Syro is een jongeman die zijn carrière begon in jazz middens maar zich al een tijdje als zanger, auteur en producer van pop muziek manifesteert. In introverte songs heeft hij het over hoe hij de wereld ziet waarin wij leven. Recent bracht hij zijn eerste plaat Genesis op de markt. Ainda nos temos is een mooi en naar eigen zeggen persoonlijk liefdeslied waarin zijn mooie stem helemaal tot zijn recht komt.

Aurea is op haar 35ste een gevestigde naam in de Portugese muziekscene en stapelt met haar stevige soul stem de successen op elkaar, echter wel zowat alles Engelstalig. Why vormt hierop geen uitzondering en gaat over een verloren jeugd. Om voormelde redenen in verband met taalkeuze niet mijn persoonlijke favoriet, maar sowieso wel een serieuze kanshebber.

Jonas daarentegen bracht pas op zijn 35ste recent zijn eerste plaat uit. Een duizendpoot die een circusschool frequenteerde, actief is als danser en choreograaf, maar bij wie de liefde voor fado het uiteindelijk haalde, eerst bij de groep Rosa Negra en nu dus solo. Hij brengt een nummer van een andere fadista, Fábia Rebordão. Pontas Soltas vertelt het verhaal van een fout gelopen relatie.

Over Os Quatro e Meio vind je hier wat meer info. Hun nummer Amanhã behandelt het thema perfectie als men bij de geliefde is, dit in tegenstelling met de schrik om hem of haar te missen. Een mooie meerstemmige ballad.

Ook over Os Azeitonas had ik het vroeger al uitgebreid. De groep doet het dus tegenwoordig zonder uithangbord Miguel Araújo en moet zichzelf zo’n beetje heruitvinden. Dat doen ze met bijvoorbeeld deze vrolijke meezinger Solta a Voz e Canta, wat zoveel betekent als Laat je stem los en zing mee.

Last but not least een jonge artieste die wel eens de verrassing zou kunnen worden. Maro is afkomstig uit Lissabon waar ze als vierjarige al leerde klassieke piano spelen. Op haar 17de studeerde ze af aan het conservatorium en wat later versierde ze een scholarship aan het Berklee College of Music in Boston waar ze cum laude afstudeerde. Daarna is ze naar Los Angeles verhuisd waar ze nog steeds woont en haar professionele carrière als singer songwriter heeft aangevat. Ze kwam al snel op de radar van grootheden als Jacob Collier, eigenaar van vier Grammy Awards. Dit verklaart ook waarom haar werk meestal tweetalig is, want ze laat ook Portugal niet los. Haar eigen creatie Saudade, Saudade is dus ook een mix van Engels en Portugees. In combinatie met het wereldwijd bekende begrip Saudade en haar zwoele stem kan dit volgens mij ook internationaal scoren. Ze is mijn absolute favoriete maar gezien de bovenvermelde relativiteit is dit absoluut geen garantie op succes.

Als conclusie mag ik wel stellen dat er genoeg erg mooi materiaal aanwezig is om te genieten van de grote finale op 12 maart op RTP1 TV. Het programma wordt overigens voor de eerste keer ook in Spanje uitgezonden. En dan maar hopen dat er voor Portugal op 14 mei in Turijn een opvolger uit de bus komt voor Salvador Sobral en zijn Amar Pelos Dois.

Al een dikke twintig jaar verblijft Geert Brabant jaarlijks een aantal keer in Portugal. Het land, maar vooral zijn inwoners, hebben hem al die tijd echt gepassioneerd. Als ware muziekliefhebber ging hij ook steeds dieper graven in de Portugese muziek scene, wat ondertussen al resulteerde in een paar lezingen hierover (‘Wat als…fado niet bestond’ en ‘Fado in de Lage Landen’). Muziek verbindt immers mensen.