Saudades de Portugal

Een week nadat mijn vorige blog over Port werd gepubliceerd was er bij Omroep Max warempel een item in het programma Meldpunt over deze drank. Een item dat in de portwereld voor de nodige commotie heeft gezorgd.

Wat is er aan de hand? Een Nederlandse journalist heeft onderzoek gedaan naar de leeftijd van 10 en 20 jaar oude ports. Voor de mensen die mijn vorige blog niet hebben gelezen. Dit klinkt misschien als een pleonasme. Een 10 jaar oude port is immers toch 10 jaar oud?

Toch niet. In mijn vorige blog schreef ik dat een 10 jaar oude port, dus flessen met daadwerkelijk de term: 10 years, moeten voldoen aan de volgende eisen: De port moet worden opgevoed in houten vaten en moet qua kleur, geur en smaak voldoen aan het profiel van een 10 jaar oude port.

Je mag als portproducent derhalve spelen met ports van verschillende leeftijden om zo tot het juiste profiel te komen. De eeuwenoude kunst van het blenden noemen ze dit in Porto. Je hoeft geen econoom of antropoloog te zijn om te snappen dat dergelijke eisen ruimte geven tot, op zijn minst, de nodige creativiteit.

Wat hebben ze bij het programma Meldpunt van Omroep Max precies aan het licht gebracht? Het Centrum voor Isotopen Onderzoek (CIO) van de Universiteit van Groningen heeft met behulp van koolstof-14 metingen de exacte leeftijd van een aantal ports vastgesteld. Hier kwam in naar voren dat bij meer dan helft van deze ports de echte leeftijd lager bleek te zijn dan de leeftijd op het etiket.

Pupillen verwijden en monden vallen open. Een ongekend schandaal. Of niet? Ik roep al jaren dat je bij een port met een leeftijdsindicatie van 10, 20, 30 of 40 jaar altijd waakzaam moet zijn op de producent en de prijs. Oké, ik moet bij dit onderzoek toegeven dat sommige producenten het wel heel bont maakten. Zo bleek een 10 jaar oude port volgens dit onderzoek slechts 2,5 jaar oud te zijn.

De presentatrice van het programma Meldpunt opende het item met: ‘’Hoe ouder, hoe lekkerder, maar ook hoe duurder’’. Tsja, is dat zo? Enfin. Journalist Eelco van Wieringen begon wel juist, hij verbaasde zich over winkelprijzen van 10 jaar oude ports die niet rijmen met de productieprijs. Zeer goed dat hier aandacht voor is. Eelco en ik hebben eerder contact gehad over wijn gerelateerde zaken en ik heb hem na de uitzending dan ook gecomplimenteerd.

Over de manier waarop het programma Meldpunt met zijn onderzoek aan de haal is gegaan ben ik minder enthousiast. Richting het einde van dit item werden de ports waarbij het verschil tussen etiketleeftijd en echte leeftijd het grootst waren opnieuw uitgelicht. Hierbij werd de winkelprijs van de port genoemd met additioneel de prijs die de port zou mogen kosten… En toen viel mijn mond open. Eerst kwam er een 10 jaar oude port voorbij die in de winkel € 8,95 kost, € 8,95! Dat is dus inclusief 21% btw. Journalist Eelco gaf eerder in het item al aan dat portproducenten ongeveer € 10,- kwijt zijn aan de productie van een 10 jaar oude port, dit bedrag schommelt natuurlijk wel. Maar de € 8,95 minus 21% btw en minus € 1,12 accijns. Plus nog transport, fles, etiket, doos en de marge van de verkoper van deze port: Dan kom je ergens in de knoop.

Maar wat doet het programma Meldpunt? Die degraderen de prijs nog wat meer. Want wat mag deze port kosten volgens Omroep Max; slechts € 3,95. Rekenen we even mee; min 21% btw, min € 1,12 accijns, fles, kurk, etiket, marge van de winkel…. Dat wordt krap.

Toen kwam de port van Royal voorbij. Deze 10 jaar oude port zit in een luxe fles en mooie geschenkverpakking. Deze port bleek slechts 2,5 jaar oud te zijn. Nogmaals, als dat echt zo is; een kwalijke zaak! Deze port kost immers € 22,95 in de winkel. Een leeftijd van 6 tot 7 jaar had ik acceptabel gevonden gezien de fraaie uitmonstering van het product.

Maar ook hier geeft Meldpunt een prijs die de port mag kosten. Namelijk € 4,95. Sorry… € 4,95!

Zonder direct beschuldigingen te uiten besluit ik contact op te nemen met Omroep Max welke rekenmethodiek zij hebben gebruikt. Hoe komen zijn aan de – mag kosten – prijs van slechts € 4,95?

Gelukkig kreeg ik snel reactie, dat is altijd fijn. Helaas was de inhoud van de reactie niet naar mijn tevredenheid. Helemaal niet zelfs. Ik kreeg in plaats van een berekening een vergelijk. Namelijk; een 10 jaar oude port die eigenlijk maar 2,5 jaar heeft gerijpt kun je vergelijken met een 2,5 jaar oude port uit de supermarkt. Daar betaal je hooguit 5 euro voor, volgens de omroep. De email werd bijgestaan met een printscreen van een supermarkt. Oké, diep ademhalen. Heel diep ademhalen.

Allereerst, de categorie ‘’hooguit 5 euro’’ voor een port in de supermarkt valt volgens mij in dezelfde twijfelachtige categorie als de 10 jaar oude port voor € 8,95 uit de supermarkt. Maar dat terzijde.

Ik vroeg concreet naar de berekening van de Royal port. Hier maakte ze dus een vergelijk met de 5 euro port uit de supermarkt. De printscreen bevatte overigens ook producten met alcohol die helemaal geen port waren. De 5 euro port in de printscreen bleek een ruby port te zijn. De eerste fout in het vergelijk. De goedkoopste tawny port (een portstijl waar de 10 jaar oude port ook onder valt) kost € 6,29 per fles. Daarnaast heeft een standaard tawny port geen verplichte houtrijping. Bij een 10 jaar oude port is dit wel het geval. Je zou de – mag kosten prijs – dus moeten vergelijken met een tawny van 2,5 jaar oud die daadwerkelijke houtrijping heeft gehad. Dan kom je naar mijn mening al snel in de categorie van € 12,95.

Ik heb via de email gereageerd dat ik het betreur dat ze deze vergelijking maken, en dat deze naar mijn mening onjuist is. Ik moet nu in mijn winkel uitleggen dat een 10 jaar oude port geen € 4,95 kan kosten.

Jammer, de hijgerigheid waarmee een op zichzelf goed onderzoek wordt uitgezonden. Indien het onderzoek klopt zijn de uitkomsten van het grote verschil van leeftijd en met name de vondst van synthetische alcohol in Kopke port zeker het melden waard.

De manier van brengen, en hierin vooral de onzorgvuldigheid en onjuistheid van de berekeningen omwille van sensatie. Dat voelt toch een beetje als de pot die de ketel verwijt. Als je eerlijkheid wilt in etiketten moet je ook eerlijk en kritisch zijn in je verslaggeving.

Overigens waren ze in Portugal kritisch over de onderzoekmethode in Groningen. Het IVDP (instituut voor Port) verwerpt de onderzoekstechniek die volgens hun niet voldoet aan wetenschappelijke standaarden. Het onderzoek wordt ook niet erkend door het IOV (Internationale organisatie voor wijnbouw en wijnbereiding).

Daarnaast wijzen ze in Portugal op de strenge controle van het IVDP en het imago van port dat ze te allen tijde beschermen door kwaliteit en regelgeving juist te implementeren en uit te voeren.

Is het dan uiteindelijk een storm in een glas port, geen schandaal te bekennen? Ik laat de lezer beslissen.

Zonder verder oponthoud, geniet lekker van een glaasje port mensen. Wees waakzaam over welke port je koopt. Of eigenlijk; wees kritisch op alles dat je koopt.

Remmer is eigenaar van het Woerdens Wijnhuis en werkzaam geweest in de Portugese wijnwereld. Verder verzorgt hij wijnproeverijen, cursussen en wijnevenementen als de WIJNHall.