Een historisch fort met kantelen, een prachtige kapel versierd met blauw-witte azulejos en uitzicht over Setúbal en de oceaan. Reden genoeg voor een bezoek dacht ik zo! Ik had al vaker foto’s van de kapel voorbij zien komen en daardoor alleen al stond dit fort dat boven Setúbal uittorent al een tijdje op mijn lijstje. Afgelopen lente waren we in de buurt en kwam het er eindelijk van om het Forte de São Filipe te bekijken.
Het fort van São Filipe de Setúbal, ook wel het Castelo de São Filipe genoemd, ligt in de stad Setúbal. Het was ooit een belangrijk verdedigingsbastion ter controle over de stad. Hoewel de startdatum van de werken niet unaniem is onder historici, wordt er verwezen naar het jaar 1582, toen D. Filipe II Setúbal bezocht. Het fort heeft een dominante positie op de rechteroever van de monding van de Sado Rivier, met een geweldig uitzicht op het centrum van Setúbal in het oosten.
Forte de São Filipe is samengesteld uit een onregelmatig veelhoekig plan. In een zespuntige ster, met zes bastions, op een steile helling boven de zee en aan de noordkant beschermd door een tweede ommuurde lijn. Het fort speelde een tactische rol bij het versterken van de verdedigingslinie van de Portugese kust die werd lastiggevallen door piraten uit Noord-Europa en Afrika. Het fort zou zijn geïnspireerd op het Castel Sant’Elmo van Napels.
Ook dit fort werd beschadigd tijdens de aardbeving van 1755 en het commandohuis (toen de residentie van de gouverneur van Setúbal) werd halverwege de 19de eeuw door brand verwoest. In 1933 werd het geclassificeerd als nationaal monument. In de jaren veertig werden er restauratiewerkzaamheden uitgevoerd en in 1962 werd het deels omgebouwd tot een pousada die in 1965 werd geopend.
Sindsdien zijn er verschillende reparaties en verdere instandhoudingswerkzaamheden uitgevoerd, maar het hotel werd in 2014 gesloten vanwege problemen met structurele instabiliteit. Begin 2017 is het fort onder leiding van de gemeente heropend voor het publiek inclusief een informatiecentrum en restaurant.
Capela Joanina
Dan de kleine charmante kapel met een rechthoekige plattegrond. De binnenmuren en het gewelf zijn volledig bedekt met tegels, waarvan een deel het leven van São Filipe vertelt. Als je goed kijkt kun je in het gewelf het koninklijke wapen bewonderen, in een intense barokke compositie. In het koor met een altaar in verguld houtsnijwerk, zie je (zeer discreet) kleine panelen met een Maria-thema, daterend uit 1736 en ondertekend door de meester Policarpo de Oliveira Bernardes. Ook als de details je niet zo interesseren is de kapel een prachtige ruimte vol blauw witte azulejos, die je zeker niet over mag slaan!
Bezoekers zijn vrij om de muren, het terrein en de kantelen te verkennen en te genieten van het panoramische uitzicht op Setúbal, de glinsterende Atlantische Oceaan en het schiereiland Troia. Sommige delen van het gebouw, waaronder het labyrint van ondergrondse tunnels onder het fort, zijn niet algemeen toegankelijk. De zonsondergangen vanaf het terras kunnen behoorlijk spectaculair zijn. Bestel een drankje en laat het over je heen komen!
Toegang tot het fort is gratis.
* Estr. do Castelo de São Filipe, 2900-300 Setúbal, Portugal
