Saudades de Portugal

Je kon hier al eens lezen over het Bordalo Pinheiro aardewerk en over het pottenbakkerscentrum São Pedro de Corval, maar ze maken in Portugal ook porselein! Porselein is een specifieke vorm van keramiek, met andere eigenschappen dan aardewerk. Porselein is reuk- en smaakloos en verkleurt nauwelijks. Het wordt daarom vooral gebruikt om borden, kommen en ander vaatwerk te produceren dat dienst doet bij het opdienen van voedsel. Zo, nu we dat weten gaan we eens kijken welk mooi porselein de Portugezen maken.

De Vista Alegre Porcelain Factory bestaat al sinds 1824. De fabriek begon ooit met de productie van glas en aardewerk (speksteen), omdat de samenstelling van porselein in die tijd nog onbekend was. De fabriek produceerde glaswerk van hoge kwaliteit, met name stukken met reliëf, gegraveerde patronen en sierlijke randen. In 1880 staakte de fabriek dan toch de glaswerk productie om zich uitsluitend te gaan richten op porselein.

Tussen 1947 en 1968 leidde toegenomen export, de installatie van nieuwe apparatuur, verhoogde aandacht voor opleiding van gespecialiseerde technici en samenwerking met Europese collega’s tot een sterke technische ontwikkeling, waardoor de onderneming haar activiteiten uit kon breiden richting nieuwe markten. Een traditie van het produceren van exclusieve stukken werd gestart, waarvan een servies geproduceerd voor Hare Majesteit Koningin Elizabeth II een goed voorbeeld is. Daarnaast werden er samenwerkingen met hedendaagse kunstenaars aangegaan, waardoor naast de standaard serviezen ook allerlei verrassende interpretaties gecreëerd werden. Vandaag heb ik drie ontwerpen van Vista Alegre uitgezocht die voor mij Portugal representeren.

Lenços dos namorados

Dit is een collectie met motieven die doen denken aan de meest kenmerkende elementen van de Valentine zakdoeken (Lenços de Namorados) uit Vila Verde. Deze zakdoeken worden, volgens Minho traditie, met zorg geborduurd door meisjes die de huwbare leeftijd hebben bereikt. Dit gebeurt op een fijne linnen doek of op een katoenen zakdoek gekocht op de markt. Zodra het borduursel af is, wordt deze aan de geliefde gegeven. En dan is het afwachten of hij hem in het openbaar zal dragen, wat dan het begin van een liefdesrelatie betekent. Zo niet, helaas…

De zakdoeken staan stuk voor stuk voor gelukkige of minder gelukkige liefdesverhalen, overweldigende passies of eenvoudige kortstondige affaires, gevangen in de ontwerpen geborduurd op het witte linnen. Vista Alegre plaatst deze emoties en verhalen op het porselein. Zeg nou zelf, hoe schattig is dat bord?! Super Portugees en toch ietwat moderner dan de Bordalo koolbladeren.

Transatlantica

Tegeltjes! Deze collectie kwam tot stand in 2012 via het programma voor ontwerpers genaamd ID POOL. Hierbij worden geselecteerde ontwerpers uitgenodigd voor een volledige onderdompeling in de fabriek om zo kennis te maken met de porselein productiemethoden. Transatlantica is ontworpen door de Braziliaanse kunstenaar Brunno Jahara. De motieven zijn een collage van de elementen die zowel de Braziliaanse als de Portugese cultuur weerspiegelen. Dit met behulp van pictogrammen die een denkbeeldige trans-Atlantische oversteek vormen tussen deze twee landen, die samen eeuwen aan geschiedenis met elkaar delen. Met behulp van tegelwerk en verschillende iconografische beelden uit de archieven van de fabriek, plus wat meer hedendaagse elementen zoals een ijslolly, een pistool, boten, sterren en zeepaardjes,creëerde hij deze mooie hybride collectie.

Bicos

De eerste bekende verwijzing naar deze glazen, bekend als “biquinhos” (spikes), komt uit een catalogus van de Nova Fábrica de Vidros Marinha Grande in 1901. Dit type glas werd in de negentiende eeuw geproduceerd door middel van handmatige snijtechnieken (diamond tip). Op een gegeven moment ging men over op machinale productie. Het is misschien leuk om te weten dat dit glaswerk in het eerste kwart van de twintigste eeuw als ouderwets werd beschouwd en vandaag de dag is het opeens weer hip. Ik heb al in verschillende restaurants in Portugal een wijntje gedronken uit dit glaswerk. Het is verkrijgbaar in verschillende kleuren.

Meer lezen over Vista Alegre? Kijk op de website. Je kunt de serviezen van Vista Alegre ook kopen bij verschillende (web)winkels in Nederland. Even googlen en je vindt het vanzelf!